Τι είναι η τενοντοπάθεια Αχίλλειου τένοντα και πως η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει

Ο Αχίλλειος τένοντας συνδέει τους μύες της γάμπας (γαστροκνήμιος, υποκνημίδιος) με την οπίσθια επιφάνεια του οστού της πτέρνας και είναι ο μεγαλύτερος και ισχυρότερος τένοντας του σώματός μας. Η κύρια λειτουργία του είναι η μεταφορά φορτίων από τους μύες της γάμπας προς την ποδοκνημική άρθρωση.

Γράφει ο Κίμωνας Φρουδάκης, Φυσικοθεραπευτής, Ηράκλειο Κρήτης 

Δέχεται εφελκιστικά φορτία κατά μήκος του τένοντα αλλά και συμπιεστικά φορτία στην κατάφυσή του. Λόγω της συνεχούς επαναλαμβανόμενης καταπόνησης που δέχεται ο τένοντας, προκαλείται εκφύλιση στις κολλαγόνες ίνες του (αλλαγές στην δομή του, όχι πάντα με στοιχεία φλεγμονής), προκαλώντας τενοντοπάθεια Αχιλλείου τένοντα (ο όρος τενοντίτιδα δεν είναι έγκυρος διότι υποδηλώνει φλεγμονώδη διεργασία).

Βάσει ερευνών είναι ο συχνότερος τραυματισμός σε δρομείς αποστάσεων, κυρίως μαραθωνοδρόμους και πολύ συχνός σε αθλήματα που αποτελούνται από τρέξιμο και επαναλαμβανόμενα άλματα.

Συμπτώματα

• Το κύριο σύμπτωμα είναι ο πόνος (ειδικότερα μετά από μεγάλη ανάπαυση, συνήθως τις πρώτες πρωινές ώρες) που μπορεί να προκαλέσει περιορισμό δραστηριοτήτων και μειωμένη απόδοση σε αθλητές.
• Τοπική ευαισθησία
• Πάχυνση στο σημείο τραυματισμού στον τένοντα
• Οίδημα στην ευρύτερη περιοχή

Παρατηρούνται δυο βασικά είδη τενοντοπαθειών όσον αφορά το σημείο του τραυματισμού κατά το μήκος του τένοντα:

1. Ο συχνότερος τραυματισμός υφίσταται στην μεσότητα του τένοντα περίπου 2-6 εκατοστά πάνω από την κατάφυσή του στην πτέρνα. Η σωστή λήψη ιστορικού και η κλινική εξέταση αρκούν για διάγνωση. Για απεικονιστικό έλεγχο γίνεται λήψη μαγνητικής τομογραφίας και διαγνωστικό υπερηχογράφημα.
2. Τενοντοπάθεια στο σημείο κατάφυσης, στην οπίσθια επιφάνεια της πτέρνας. Συνήθως προκαλείται από την συνεχή τριβή με αποτέλεσμα να δημιουργεί οστική προβολή (παραμόρφωση Haglund). Σε αυτήν την περίπτωση στον απεικονιστικό έλεγχο είναι χρήσιμη και η ακτινογραφία.

Αιτία που προκαλούν την τενοντοπάθεια στο Αχίλλειο τένοντα

Βιβλιογραφικά τα αιτία  και οι μηχανισμοί κάκωσης παραμένουν ασαφή. Οι προδιαθεσικοί παράγοντες για τραυματισμό στον τένοντα χωρίζονται σε δυο κατηγορίες:

1. Εξωγενείς παράγοντες

• Τραυματισμός λόγω υπέρχρησης, συνεχούς τριβής και έντονων φορτίων στον Αχίλλειο τένοντα
• Σφικτοί, συρρικνωμένοι μύες της γάμπας (κυρίως γαστροκνήμιος)
• Ανισοσκελίες στην ποδική καμάρα με συνεπακόλουθα ανομοιόμορφα φορτία
• Λανθασμένη τεχνική στις αθλητικές δραστηριότητες
• Ακατάλληλα υποδήματα

2. Ενδογενείς παράγοντες

• Ελλιπής αιμάτωση Αχίλλειου τένοντα
• Ηλικία
• Φύλο
• Σωματικό βάρος
• Σακχαρώδης διαβήτης

Η χρησιμότητα της φυσικοθεραπείας στην αποκατάσταση της τενοντοπάθειας Αχιλλείου τένοντα

Κατά κύριο λόγο η αντιμετώπιση σε τενοντοπάθεια Αχίλλειου τένοντα είναι συντηρητική. Το κλειδί στην θεραπεία είναι η σωστή προσαρμογή εξατομικευμένου προγράμματος αποκατάστασης. Ανάλογα με την συμπτωματολογία και την κλινική αξιολόγηση, το πλάνο αποθεραπείας χωρίζεται σε 4 στάδια αποκατάστασης.

• Στάδιο 1

Αρχικά ο φυσικοθεραπευτής παρατηρεί τυχόν κινητικές ανωμαλίες που πιθανόν να επανατραυματίσουν το τένοντα.

Συνιστάται:

Α) χρήση κατάλληλων ανατομικών υποδημάτων

Β) πελματογράφημα για εφαρμογή εξατομικευμένων πάτων αν διαπιστωθεί ανισοσκελία στην ποδοκνημική άρθρωση

Γ) εφαρμογή ειδικού ανυψωτικού τακουνιού κάτω απ’ την πτέρνα για μείωση φόρτισης στον Αχίλλειο τένοντα.

Δ) απώλεια βάρους σε υπέρβαρα άτομα

Πρωταρχικός στόχος είναι η μείωση του πόνου καθώς και την αποφυγή εφελκιστικών ή συμπιεστικών φορτίων στην τραυματισμένη περιοχή. Οπότε αποφεύγονται οι παθητικές διατάσεις. Σύμφωνα με μελέτες δεν συστήνεται η πλήρης ανάπαυση αλλά η ελεγχόμενη προσαρμογή ισομετρικών ασκήσεων ενδυνάμωσης στους μύες της γάμπας (γαστροκνήμιος – υποκνημίδιος), χωρίς αναπαραγωγή πόνου, για καλύτερη αιμάτωση και ταχύτερη επούλωση του τραυματισμένου τένοντα.

Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν φυσικά μέσα σαν συμπληρωματική θεραπεία χωρίς όμως αξιόλογα κλινικά στοιχεία. Γενικά εφαρμόζεται κυρίως ο θεραπευτικός υπέρηχος αλλά και ο κρουστικός υπέρηχος όταν έχει δημιουργηθεί ασβέστωμα στον τραυματισμένο τένοντα. Τέλος, η παγοθεραπεία αλλά και η μάλαξη κατά μήκος του τένοντα (όχι εγκάρσια) σε αρχικά στάδια δείχνει να βοηθάει κυρίως στην μείωση του πόνου και την αύξηση της αιματικής ροής.

• Στάδιο 2

Αφού υποχωρήσει ο πόνος δίνεται βάση στην αύξηση μυϊκής δύναμης και αντοχής των μυών της γάμπας, προσαρμόζοντας ασκήσεις ενδυνάμωσης  με προοδευτικά αυξανόμενη ένταση.

• Στάδιο 3

Το σημαντικότερο κομμάτι της αποκατάστασης είναι η ενδυνάμωση με έκκεντρες ασκήσεις Εικονα (σύσπαση των μυών με ταυτόχρονη επιμήκυνσή τους) των μυών της γάμπας καθώς γίνεται αποθήκευση ενέργειας στον τραυματισμένο τένοντα βοηθώντας στην αποφυγή υποτροπής του. Οι περισσότερες έρευνες αναφέρονται στην αποτελεσματικότητα αυτών των ασκήσεων καθώς επιτυγχάνεται ταχεία ανακατασκευή και ανθεκτικότητα στον τένοντα. Η ενδυνάμωση θα πρέπει να εκτελείται σε όλη την τροχιά κίνησης της άρθρωσης.

• Στάδιο 4

Λειτουργική αποκατάσταση

Στο τελικό στάδιο αποκατάστασης πρέπει να προσαρμόζεται πρόγραμμα επανένταξης στις δραστηριότητες της καθημερινότητας. Σε αθλητές θα πρέπει να εκτελούνται στοχευμένες φορτίσεις βάσει των καταπονήσεων του εκάστοτε αθλήματος. Βασικό ρόλο για την ομαλή επανένταξη στις αθλητικές δραστηριότητες έχουν οι εκρηκτικές και ταχυδυναμικές ασκήσεις στην ποδοκνημική άρθρωση (skipping – άλματα – σπριντ), όπως και ασκήσεις νευρομυϊκής συναρμογής (βελτίωση ισορροπιστικής ικανότητας).

Η συντηρητική θεραπεία μπορεί να είναι αρκετά χρονοβόρα, ειδικά σε χρόνιες περιπτώσεις γι’ αυτό είναι σημαντικό να μην επισπεύδεται το πρόγραμμα αποκατάστασης.  Αν μετά την πάροδο ενός έτους δεν αποκαθίσταται η τενοντοπάθεια τότε ενδέχεται να βοηθήσει η χειρουργική επέμβαση.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: Τι είναι η Άκανθα πτέρνας και πως η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει

Ακολούθησε το fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Κίμωνας Φρουδάκης, Φυσικοθεραπευτής, Ηράκλειο Κρήτης