Πόσο αποτελεσματικά είναι τα αθλητικά συμπληρώματα διατροφής; – Fitness Motivation Hellas

Σύμφωνα με τις ειδικούς, με τον όρο συμπλήρωμα διατροφής εννοούμε «κάθε προϊόν που λαμβάνεται από το στόμα και μπορεί να έχει διάφορες μορφές όπως χάπι, κάψουλα, ταμπλέτα, σκόνη ή και πόσιμο υγρό και ουσιαστικά χρησιμοποιείται για να συμπληρώσει τη διατροφή. Αποτελεί, συνεπώς, συμπυκνωμένη πηγή θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών. Επιπλέον, ένα συμπλήρωμα διατροφής περιέχει τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω συστατικά: βιταμίνες, ανόργανα συστατικά, αμινοξέα, βότανα, μεταβολίτες, ένζυμα, δομικά συστατικά του σώματος ή συνδυασμό των παραπάνω».

Σύμφωνα με τα όσα προβλέπει ο ΕΟΦ, τα συμπληρώματα διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, ανάλογα με την προβλεπόμενη χρήση τους. Η πρώτη κατηγορία είναι τα συμπληρώματα διατροφής, δηλαδή τα διατροφικά εκείνα προϊόντα τα οποία έχουν ως σκοπό τη συμπλήρωση της συνήθους δίαιτας. Αυτό σημαίνει, πρακτικά, ότι τα προϊόντα αυτά έρχονται να καλύψουν τα κενά που μπορεί να παρουσιάζει η διατροφή του ατόμου σε κάποια απαραίτητα συστατικά.

Η δεύτερη κατηγορία είναι τα Τρόφιμα Ειδικής Διατροφής. Πρόκειται για τρόφιμα τα οποία, λόγω της σύνθεσής τους, προορίζονται για ειδική διατροφή συγκεκριμένων ομάδων πληθυσμού, π.χ. ανθρώπων με δυσανεξία σε κάποια ουσία, όπως η γλουτένη ή η λακτόζη, ή ανθρώπων που πάσχουν από μεταβολικά νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης».

Σύμφωνα με τις ειδικούς, «σκοπός των αθλητικών συμπληρωμάτων διατροφής είναι να μειώσουν το σωματικό λίπος και να αυξήσουν τη μυϊκή μάζα βελτιώνοντας παράλληλα την αντοχή, καθώς επίσης και να προάγουν τη διαδικασία ανάνηψης των μυών μετά την προπόνηση. Επιπλέον, αποσκοπούν στο να ελαττώσουν το οργανικό στρες της έντονης προπόνησης, να ελαχιστοποιήσουν την πιθανότητα εμφάνισης ασθενειών ή να προσδώσουν κάποια άλλα οφέλη που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την αθλητική απόδοση, που είναι και το ζητούμενο».

Πόσο αποτελεσματικά είναι τα αθλητικά συμπληρώματα διατροφής;

Αυτό που δεν θα πρέπει να ξεχνάμε είναι πως δεν πρέπει να τα περιμένουμε όλα από ένα σκεύασμα. Το Α και το Ω για να έχουμε αντοχή, ενέργεια και επιδόσεις, είναι μια καλή και ισορροπημένη διατροφή. Για τα άτομα που, για οποιονδήποτε λόγο, δεν καταφέρνουν να ακολουθήσουν αυτήν την ισορροπημένη διατροφή ή για τα άτομα που ασχολούνται με αθλήματα που απαιτούν ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα σωματικού λίπους, (όπως π.χ. η ενόργανη ή ρυθμική γυμναστική), η χρήση συμπληρωμάτων βιταμινών και μετάλλων, πρωτεΐνης και αμινοξέων ή ακόμη και κάποιων βοτάνων, έρχεται να βοηθήσει και να κάνει αυτά που οι διατροφικές συνήθειες του ατόμου δεν μπορούν, αφού διορθώνουν την υποκείμενη διατροφική ανεπάρκεια.

«Τα άτομα που βρίσκονται σε καλή κατάσταση θρέψης επομένως, δεν μπορούν να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους λαμβάνοντας απλώς ένα συμπλήρωμα διατροφής. Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιες εξαιρέσεις στον γενικό αυτόν κανόνα. Οι εξαιρέσεις αυτές περιλαμβάνουν σκευάσματα όπως η κρεατίνη, τα διττανθρακικά άλατα και τα αντιοξειδωτικά θρεπτικά συστατικά».

«Τα κατάλληλα συμπληρώματα αθλητικής διατροφής διαχωρίζονται σε πέντε κατηγορίες: Πρώτα έχουμε τις βιταμίνες, τα μέταλλα και τα αντιοξειδωτικά, συστατικά που είναι απαραίτητα σε κάθε οργανισμό.

Έπειτα, υπάρχουν τα βότανα και τα φυτοχημικά συστατικά, όπως για παράδειγμα το ginseng. Εν συνεχεία, πολύ σημαντικές είναι οι πρωτεΐνες και τα αμινοξέα, όπως η γλουταμίνη. Επιπλέον, υπάρχουν οι μεταβολίτες, και τέλος τα θρεπτοφαρμακευτικά συστατικά, όπως το CLA», τονίζουν οι ειδικοί.

Τα συμπληρώματα πρωτεϊνών και αμινοξέων καλύπτουν τις υψηλές ενεργειακές απαιτήσεις σε περιόδους έντονης προπόνησης, ταχείας φάσης ανάπτυξης σε νεαρούς αθλητές ή κατά τη διάρκεια αύξησης της μυϊκής μάζας»,

Τα συγκεκριμένα σκευάσματα δεν πρέπει να τα συγχέουμε σε καμία περίπτωση με τα αναβολικά στεροειδή, τα οποία έχουν παρενέργειες και μπορεί να προκαλέσουν πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας. Αυτό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό, είναι αυτός που προτίθεται να τα αγοράσει και να τα χρησιμοποιήσει, να είναι προσεκτικός και σίγουρος ότι το σκεύασμα που έχει στα χέρια του είναι γνωστοποιημένο στον ΕΟΦ, με αναγραφόμενο τον αριθμό γνωστοποίησης και επίσης ότι αναγράφεται η αναλυτική σύσταση του προϊόντος στη συσκευασία. Έτσι, διασφαλίζεται ότι το προϊόν είναι νόμιμο και πιστοποιημένο».

Μια καλή διάκριση των συμπληρωμάτων για αθλητές θα μπορούσε να είναι σύμφωνα με τη δράση τους.

Μια πολύ βασική μορφή συμπληρωμάτων είναι αυτά που αφορούν την αποκατάσταση των υγρών ώστε να αποφεύγεται τυχόν αφυδάτωση. Ηλεκτρολύτες και μαγνήσιο, λοιπόν, είναι βασικά συστατικά που κάθε αθλητής χρειάζεται, ανεξαρτήτως επιπέδου και ηλικίας, ειδικά το καλοκαίρι, που επιβαρύνεται ο οργανισμός από τις υψηλές θερμοκρασίες χάνοντας περισσότερα υγρά.

Σε ότι αφορά την ενέργεια, κατά τη διάρκεια της άθλησης, της προπόνησης και των αγώνων (κυρίως εκεί) οι αποθήκες γλυκογόνου του οργανισμού αδειάζουν όσο αυξάνεται χρονικά και η επιβάρυνση. Η άμεση αναπλήρωση ενέργειας, λοιπόν, γίνεται με τη χρήση ειδικών σκευασμάτων υδατάνθρακα (τα λεγόμενα “τζελάκια“) σε παχύρρευστη μορφή, όπως επίσης και με ενεργειακές μπάρες ή μπάρες δημητριακών με υπερ-τροφές. Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν στο να αποκατασταθεί η ενέργεια του οργανισμού ώστε ο αθλητής κατά τη διάρκεια της προπόνησης ή του αγώνα να αποδίδει τα μέγιστα.

Για την αποκατάσταση του οργανισμού μετά την άθληση, ειδικά σκευάσματα recovery με βάση την πρωτεΐνη και με ικανές δόσεις υδατανθράκων και αμινοξέων, είναι απαραίτητα ώστε ο οργανισμός να λάβει τα απαραίτητα εκείνα στοιχεία που θα αναπλάσουν και θα επουλώσουν τις μυικές ίνες που επιβαρύνονται ανάλογα με το άθλημα. Έτσι, αθλητές που κατά βάση ασχολούνται με αθλήματα αντοχής έχουν ανάγκη διαφορετική αποκατάσταση από αθλητές που προπονούνται σε αθλήματα που απαιτούν μέγιστη δύναμη και εκρηκτικότητα. Η διαφορετικού τύπου αποκατάσταση οδηγεί και στην διάθεση διαφορετικών τύπων σκευασμάτων (καθαρή πρωτεϊνη ορού γάλακτος, κρεατίνη, γλουταμίνη, μπάρες πρωτείνης, συμπλέγματα αμινοξέων κτλ.) που ανάλογα τον αθλητή, το επίπεδο και τις καταπονήσεις που υφίσταται ο οργανισμός του είναι κατάλληλα να βελτιώσουν τον ρυθμό “ανάρρωσης“. Εδώ καταλυτικό ρόλο παίζει και το μαγνήσιο και η βιταμίνη Β, γνωστά και τα δύο στη συμβολή τους για την αποκατάσταση ακόμα και μικροτραυματισμών, που άπτεται όλων των αθλητών ανεξαρτήτως επιβάρυνσης.

Ορισμένα συμπληρώματα διατροφής ενδείκνυται να χρησιμοποιούνται στις περιόδους προετοιμασίας ώστε να προσδίδουν στον οργανισμό την απαραίτητη ενέργεια και τόνωση που χρειάζεται, όπως επίσης να θωρακίζουν την άμυνα και την ανθεκτικότητα. Μια πολυβιταμίνη είναι απαραίτητη σχεδόν πάντα, όπως επίσης και η βιταμίνη C για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού. Στην ενέργεια και την τόνωση επίσης συμβάλλουν και οι υπερ-τροφές (ginseng, goji berry, ρόδι, ιπποφαές κτλ.), τα μελισσοκομικά προϊόντα όπως η γύρη και ο φρέσκος βασιλικός πολτός που είναι πλούσια σε αμινοξέα και βιταμίνες, καθώς επίσης και οι φρέσκοι ξηροί καρποί, συνήθως μη επεξεργασμένοι και ανάλατοι (π.χ. τα αμύγδαλα που είναι πλούσια σε «καλά» λιπαρά και βιταμίνες). Σημαντική επίσης είναι και η πρόσληψη σιδήρου, καθώς όσοι αθλούνται έντονα έχουν αυξημένες ανάγκες έως και 30%.

Η ισορροπημένη διατροφή είναι ο θεμέλιος λίθος για τη   διασφάλιση της υγείας. Τα συμπληρώματα   διατροφής συμπληρώνουν   και   δεν αντικαθιστούν τη διατροφή.

Μήλα Αλεξάνδρα
The-3F-Training-Point
Απόφοιτη  ΑΠΘ.
Τμήμα  Επιστήμης Φυσικής Αγωγής &Αθλητισμού 
Master στην Ιατρική Σχολή 
Τμήμα  Μοριακής και Εφαρμοσμένης Φυσιολογίας/Θεραπευτική Άσκηση 

Βιβλιογραφία :

http://www.0069.syzefxis.gov.gr/

ΕΟΦ-Διάθεση Συμπληρωμάτων Διατροφής και Τροφίμων Ειδικής Διατροφής (07/12/2004)