Συκώτι: Ποιες τροφές κάνουν καλό και ποιες είναι βλαβερές

Μάθε ποιες είναι οι τροφές που κάνουν καλό στο συκώτι μας και ποιες πρέπει να αποφεύγουμε γιατι είναι βλαβερές για το ήπαρ μας,

Ήπαρ, το μεγαλύτερο σε μέγεθος συμπαγές όργανο του σώματος, με ιδιαίτερα σημαντικό έργο και μεγάλη ανθεκτικότητα. Τόση που εύκολα το «αγνοεί» και το «παραμελεί» κανείς μέχρις ότου κάτι να πάει στραβά…

Το συκώτι και οι λειτουργίες του

Το συκώτι εκτελεί περισσότερες από 500 λειτουργίες ζωτικής σημασίας για τον οργανισμό, συμπεριλαμβανομένων του φιλτραρίσματος του αίματος, της μετατροπής της περίσσειας γλυκόζης σε γλυκογόνο για αποθήκευση, της παραγωγής πρωτεϊνών, ενζύμων, χολής, ορμονών και χοληστερόλης, της αποθήκευση θρεπτικών συστατικών και της τροφοδοσίας του σώματος.

Για το λόγο αυτό η εξασφάλιση και η διατήρηση της υγείας και ομαλής λειτουργίας του είναι ιδιαίτερα σημαντικές και κύριο παράγοντα αποτελεί η διατροφή.

Οι διατροφικές μας επιλογές επηρεάζουν συνολικά την υγεία μας αλλά και μεμονωμένα την υγεία και την εύρυθμη λειτουργία των ζωτικών οργάνων του σώματος, όπως το ήπαρ.

Γενικά, σύμφωνα με όλες τις συστάσεις περί «υγιεινής» διατροφής, η ισορροπία και η ποικιλία στην κατανάλωση τροφίμων από όλες τις διατροφικές ομάδες, η χαμηλή κατανάλωση «κακών» λιπαρών, ζάχαρης και νατρίου και η υψηλή πρόσληψη αντιοξειδωτικών, φυτικών ινών και θρεπτικών  συστατικών συμβάλλουν τα μέγιστα ως προς την καλή υγεία.

Αντίστοιχα, υπάρχουν συγκεκριμένα τρόφιμα που φέρεται να ευνοούν περισσότερο την ηπατική υγεία και λειτουργία.

Ποιες είναι οι καλύτερες τροφές για το συκώτι μας

Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι από τα βασικά τρόφιμα που προστατεύουν το συκώτι και ενισχύουν την ηπατική λειτουργία αφού περιέχουν ευρύ φάσμα θρεπτικών συστατικών. Πιο συγκεκριμένα, αυτά που θεωρούνται περισσότερο ευεργετικά για το συκώτι είναι:

• Τα παντζάρια

Πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και αντιοξειδωτικά τα παντζάρια, βοηθούν στην προστασία του ήπατος και ενισχύουν την αποτοξινωτική του δράση.  Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτες οι βεταλαΐνες που περιέχουν φέρεται να διεγείρουν τη λειτουργία των ηπατικών κυττάρων αυξάνοντας  τα επίπεδα γλουταθειόνης η οποία προστατεύει το συκώτι.

• Τα μήλα

Η πηκτίνη των μήλων βοηθά στη δέσμευση των βαρέων μετάλλων και άλλων τοξινών (κυρίως του παχέος εντέρου), γεγονός που διευκολύνει το ρόλο του συκωτιού στη διαδικασία της αποτοξίνωσης του οργανισμού

• Η αγκινάρα

Παρουσιάζει ηπατοπροστατευτική δράση λόγω της κυναρίνης που περιέχει ενώ αυξάνει την έκκριση χολής και βοηθά σε περιπτώσεις κακής πέψης των λιπαρών ουσιών.

• Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά

  (ρόκα, αγριοράδικο, πικραλίδα, σπανάκι κλπ)

Η υψηλή τους περιεκτικότητα σε χλωροφύλλη βοηθά στην άμεση απορρόφηση τοξινών από το αίμα. Εξουδετερώνουν τα βαρέα μέταλλα και τα φυτοφάρμακα και προσφέρουν έναν προστατευτικό μηχανισμό για το συκώτι.

Εξίσου ευεργετικά για το συκώτι είναι τρόφιμα πλούσια σε ενώσεις θείου, όπως το κρεμμύδι,  το σκόρδο και τα σταυρανθή λαχανικά. Το θείο βοηθά το συκώτι στο να αποτοξινωθεί από φάρμακα που ενδεχομένως λαμβάνονται, παρασιτοκτόνα και άλλες τοξίνες.

• Σκόρδο και κρεμμύδι

Η αλισίνη που περιέχουν φέρεται να έχει ηπατοπροστατευτικές ιδιότητες και να βοηθά  στον καθαρισμό του ήπατος και την απομάκρυνση των τοξινών

• Σταυρανθή λαχανικά

  (μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο, λαχανάκια Βρυξελλών)

Οι γλυκοζινόλες που περιέχουν ενισχύει την παραγωγή ενζύμων στο συκώτι τα οποία βοηθούν στην απομάκρυνση τοξινών και στην πιθανή  μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου. Επίσης, περιέχουν συγκεκριμένα φυτοχημικά τα οποία μπορούν και εξουδετερώνουν τοξικές ουσίες , όπως οι νιτροζαμίνες οι οποίες που συναντάμε στον καπνό του τσιγάρου

Σημαντικό ρόλο στην καλή λειτουργία του συκωτιού έχουν και τα δημητριακά ολικής άλεσης

• Δημητριακά ολικής άλεσης

Στη ομάδα αυτή ανήκουν δημητριακά όπως το κριθάρι, η σίκαλη, το καστανό ρύζι, το πλιγούρι, η βρώμη, το κεχρί και παράγωγά τους. Τα δημητριακά ολικής άλεσης είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και βιταμίνες του συμπλέγματος Β, οι οποίες βοηθάνε στο μεταβολισμό των λιπών και την ομαλή λειτουργία του ήπατος.

Τέλος, καρυκεύματα και μπαχαρικά όπως ο κουρκουμάς, η κανέλα και η γλυκόριζα ενισχύουν την αποτοξινωτική του δράση.

• Κουρκουμάς

Η κουρκουμίνη, κύρια δραστική ουσία του κουρκουμά, έχει πρωταγωνιστήσει σε μεγάλο αριθμό μελετών αναφορικά με την ηπατοπροστατευτική δράση που παρουσιάζει. Βάσει των αποτελεσμάτων φέρεται να έχει προστατευτική και θεραπευτική δράση απέναντι σε παθήσεις του ήπατος που σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες.

Εκτός από τρόφιμα, ο καφές και το πράσινο τσάι θεωρούνται ωφέλιμα για την εύρυθμη λειτουργία του συκωτιού.

• Καφές

Σε έκθεση του British Liver Trust που δημοσιεύτηκε το 2016 υποστηρίζεται πως η τακτική κατανάλωση μέτριας ποσότητας καφέ μπορεί να αποτρέψει την εμφάνιση καρκίνου του ήπατος και να περιορίσει τον κίνδυνο εμφάνισης άλλων ηπατικών παθήσεων.

Τα δεδομένα αυτά επιβεβαιώθηκαν από πλήθος μελετών που πραγματοποιήθηκαν, συμπεριλαμβανομένων και μελετών του ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας)

Οι χειρότερες τροφές για το συκώτι μας

Όπως υπάρχουν τροφές που ωφελούν την υγεία του συκωτιού, υπάρχουν και τροφές που την επιβαρύνουν επειδή ειναι βλαβερές.

Επειδή, όπως προαναφέρθηκε, η ισορροπία στη διατροφή είναι σημαντική για καλή υγεία, η ενίσχυση της συνήθους δίαιτας με τις παραπάνω τροφές μπορεί να συμβάλλει θετικά στην ομαλή λειτουργία του ήπατος, ωστόσο είναι καλό ταυτόχρονα να περιοριστούν και οι περισσότερο βλαβερές τροφές.

Τα τηγανιτά φαγητά (πατάτες, ντόνατς, αυγά κλπ), τα πλούσια σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά τρόφιμα (αλλαντικά, ολόπαχα γαλακτοκομικά, λιπαρά κρέατα, σφολιάτες, μερικώς υδρογονωμένα φυτικά έλαια, ζωικό βούτυρο κ.α.), η ζάχαρη και τα τρόφιμα των οποίων αποτελεί κύριο συστατικό (πάστες, τούρτες, αναψυκτικά, σοκολάτες κλπ), το αλάτι και το αλκοόλ μπορούν να επιβαρύνουν την ηπατική υγεία όταν καταναλώνονται σε μεγάλη ποσότητα και συχνότητα.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ : Οι 5 πιο σημαντικές βιταμίνες για γερό ανοσοποιητικό

Ακολούθησε το fmh.gr στο Twitter, στο Facebook και στο Instagram.

Ελίνα Ασημακοπούλου ,Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, BSc,  Καλύβια Ατττικής

References

Dorosti M, Jafary Heidarloo A, Bakhshimoghaddam F, Alizadeh M. Whole-grain consumption and its effects on hepatic steatosis and liver enzymes in patients with non-alcoholic fatty liver disease: a randomised controlled clinical trial. Br J Nutr. 2020 Feb 14;123(3):328-336. doi: 10.1017/S0007114519002769. Epub 2019 Nov 5. PMID: 31685037.

El-Din SH, Sabra AN, Hammam OA, Ebeid FA, El-Lakkany NM. Pharmacological and antioxidant actions of garlic and.or onion in non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) in rats. J Egypt Soc Parasitol. 2014 Aug;44(2):295-308. doi: 10.12816/0006468. PMID: 25597144.

Farzaei, Mohammad Hosein et al. “Curcumin in Liver Diseases: A Systematic Review of the Cellular Mechanisms of Oxidative Stress and Clinical Perspective.” Nutrients vol. 10,7 855. 1 Jul. 2018, doi:10.3390/nu10070855

Heath, Ryan D et al. “Coffee: The magical bean for liver diseases.” World journal of hepatology vol. 9,15 (2017): 689-696. doi:10.4254/wjh.v9.i15.689

Wang, J., Zhang, D., Cao, C. et al. Betalain exerts a protective effect against glaucoma is majorly through the association of inflammatory cytokines. AMB Expr 10, 125 (2020). https://doi.org/10.1186/s13568-020-01062-y