Ο δύσκολος και σημαντικός ρόλος του προπονητή
Ο ρόλος του προπονητή (ειδικότερα στην Ελλάδα,) συχνά θεωρείται ως κάτι το οποίο δεν απαιτεί πολλές γνώσεις, ή μπορεί να γίνει από τον καθένα. Πλέον, όλοι μπορούν να γίνουν προπονητές. Ωστόσο λίγοι μπορούν να γίνουν καλοί προπονητές.
Γράφει η Νάντια Μαρκοπούλου, Γυμνάστρια, Αθήνα
Ειδικότερα, ο ρόλος του προπονητή και του γυμναστή είναι πολύ πιο σημαντικός, αλλά και πιο πολύπλοκος από όσο νομίζουμε. Όλοι μας θυμόμαστε τον γυμναστή μας ως κάποιον ο οποίος είτε μας ενέπνευσε να γυμναζόμαστε και να αθλούμαστε, είτε μας δημιούργησε πλήρη αποστροφή από τις αθλητικές δραστηριότητες.
Δεν είναι λίγοι εκείνο οι οποίοι κυριολεκτικά μίσησαν τη γυμναστική και την άσκηση, διότι βίωσαν κάποια τραυματική εμπειρία σε μια ευαίσθητη αναπτυξιακή περίοδο της ζωής τους. Έτσι, ο προπονητής μπορεί να αποτελέσει μια πηγή έμπνευσης, ένα πρότυπο, για εσάς ή τα παιδιά σας, ή πηγή αποθάρρυνσης και απογοήτευσης.
Ένας καλός λοιπόν προπονητής είναι ανάγκη να χαρακτηρίζεται από:
Άριστη γνώση της τεχνικής του αθλήματος σε συνδυασμό με τη μεταδοτικότητα
Υπάρχει μεγάλη διαφορά στο να γνωρίζει κανείς τη σωστή τεχνική μιας κίνησης, με απλά λόγια να ξέρει να «παίζει», και στο να είναι σε θέση να μεταδώσει τη γνώση του, να διδάξει τη σωστή τεχνική σε κάποιον άλλον.
Ένας καλός προπονητής πρέπει να έχει μεταδοτικότητα, η οποία φυσικά θα πρέπει να προσαρμόζεται κάθε φορά αναλόγως την ηλικία το επίπεδο, αλλά και τη προσωπικότητα της ομάδας που έχει μπροστά του.
Άριστη γνώση της τακτικής του αθλήματος
Αναμφισβήτητα, η γνώση σωστών ομαδικών η ατομικών τακτικών είναι απαραίτητα κατά την εκμάθηση ενός αθλήματος. Παρόλα αυτά, για άλλη μια φορά, το να ξέρει κανείς απλά τακτικές που «δουλεύουν» σε ένα άθλημα δεν σημαίνει τίποτα.
Ένας σωστός προπονητής οφείλει να έχει γνώσεις σωστής μεθοδολογίας, και προοδευτικής διδασκαλίας, και πάλι αναλόγως την ομάδα που έχει αναλάβει και τις ξεχωριστές της ανάγκες.
Γνώση της ανατομίας, της βιομηχανικής της κίνησης, και της εργοφυσιολογίας
Βασικές αρχές των τριών παραπάνω, πάνω στις οποίες το ανθρώπινο σώμα στηρίζεται, αναμφισβήτητα συνιστούν αναπόσπαστο σημείο γνώσεων κάθε προπονητή.
Για ευνόητους λόγους κανένας καλός προπονητής δεν δύναται να αγνοεί γνώσεις που αφορούν για παράδειγμα τους μηχανισμούς παραγωγής μυϊκού έργου ή τις προπονητικές προσαρμογές.
Διαφορετικά δεν θα μπορεί να κατανοήσει τα όρια κάθε μέλους της ομάδας, ως προς την εκγύμναση του σώματος, την αναγκαία αποκατάσταση, τις φυσικές ικανότητες κ.ά.
Άριστες γνώσεις προπονητικής
Βασικές αρχές όπως η αρχή της περιοδικότητας (σχεδιασμός μικρόκυκλων, μεσόκυκλων, μακρόκυκλων κ.ά.) ή οι προπονητικοδιδακτικές αρχές (πολυπλευρικότητα και ποικιλία, προοδευτικότητα, επανάληψη, εξατομίκευση κ.α.), και τα προπονητικά συστήματα (εξαντλητικά σετ, διπλοσέτ, κυκλική, υπερσειρές κ.ά.), είναι γνώσεις που ένας καλός προπονητής πάντα έχει στον νου του, προκειμένου να σχεδιάσει το κατάλληλο κάθε φορά προπονητικό πρόγραμμα της ομάδας.
Γνώση αθλητικής παιδαγωγικής και αθλητικής ψυχολογίας
Είτε απευθύνεται σε παιδιά είτε σε ενήλικες, ο ρόλος του προπονητή είναι πάνω από όλα παιδαγωγικός. Ένας καλός προπονητής έχει ως στόχο τη μεγιστοποίηση της απόδοσης των αθλητών του, παρέχοντας τους ένα σταθερό, θετικό και ασφαλές περιβάλλον.
Μέσα από αυτό, ο προπονητής δίνει την ελευθερία της δοκιμής, του λάθους, της δημιουργικότητας και της εμπιστοσύνης στους αθλητές του. Παράλληλα, ας μην ξεχνάμε τον σημαντικό ρόλο του προπονητή στη μετάδοση κοινωνικών μηνυμάτων, όπως η εξάλειψη βίαιων και ρατσιστικών πεποιθήσεων και συμπεριφορών κ.ά.
«Ο ιδανικός δάσκαλος είναι εκείνος που γίνεται γέφυρα για να περάσει αντίπερα ο μαθητής του. Κι όταν πια του διευκολύνει το πέρασμα, αφήνεται χαρούμενα να γκρεμιστεί, ενθαρρύνοντας τον μαθητή του να φτιάξει δικές του γέφυρες», έλεγε ο Νίκος Καζαντζάκης.
Επιπλέον, οι αθλούμενοι, ιδιαίτερα εκείνοι σε αναπτυξιακή ηλικία, μέσα από το παιχνίδι έρχονται αντιμέτωποι με δυσάρεστες καταστάσεις, όπως είναι η ήττα.
Σε τέτοιες περιπτώσεις οι αθλητές καλούνται να διαχειριστούν την κατάσταση κατάλληλα, χρησιμοποιώντας ως εργαλεία δεξιότητες όπως: η προσαρμοστικότητα, η επιμονή, η υπομονή, η πειθαρχία, η αντοχή στην απογοήτευση και στο αγωνιστικό άγχος κ.ά., που καλλιεργήθηκαν συγχρόνως με την προπόνηση και με τη βοήθεια του προπονητή και του αθλητικού ψυχολόγου (εάν υπάρχει).
Εξάλλου, «το ποιος είσαι ως άνθρωπος είναι σημαντικότερο από το ποιος είσαι ως παίκτης» (J. Wooden), και ένας προπονητής δεν πρέπει ποτέ να το ξεχνά αυτό.
Γνώση πρώτων βοηθειών και επανένταξη
Όταν σε μια δραστηριότητα εμπλέκεται η κίνηση του ανθρώπινου σώματος, η πιθανότητα κάποιου τραυματισμού είναι αναπόφευκτη. Μια απρόσεχτη στροφική κίνηση του ποδιού θα μπορούσε να επιφέρει ακόμη και ρήξη συνδέσμου, ή μια ανεπαρκής προθέρμανση μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκή θλάση.
Ο προπονητής οφείλει αφενός να είναι σε θέση να «προλαβαίνει» τέτοιες καταστάσεις, αφετέρου να γνωρίζει τις αναγκαίες πρώτες ενέργειες που πρέπει να ακολουθήσει, καθώς και τον τρόπο χορήγησης των πρώτων βοηθειών.
Έπειτα από αυτό θα πρέπει να είναι εν γνώσει των ιδιαιτεροτήτων της φάσης επανένταξης των αθλητών και να είναι ικανός να εφαρμόσει πάντα σε συννενόηση με τον φυσικοθεραπευτή το κατάλληλο προπονητικό πρόγραμμα στον αθλητή του, για την ομαλή του επανένταξη.
Συνεχής εξέλιξη
Η επιστημονική βιβλιογραφία σχετικά με την προπονητική είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Οι έρευνες, τα σεμινάρια, τα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών ολοένα και πλουτίζουν.
Ένας καλός προπονητής δεν νοείται να «μένει» στις γνώσεις που απέκτησε στα πρώτα χρόνια των σπουδών του στο πανεπιστήμιο μόνο και στον τρόπο όπου εκείνος ενδεχομένως έμαθε να «δουλεύει» όταν ήταν αθλητής.
Ένας προπονητής που σέβεται τον εαυτό του, το επάγγελμά του, αλλά και τα άτομα τα οποία καλείται να αναλάβει, πρέπει να αναζητά συνεχώς νέα γνώση και να προσπαθεί να εξελίσσεται στο αντικείμενό του, προκειμένου να ανταποκριθεί πλήρως στον ρόλο του.
Για την επίτευξη των παραπάνω, είναι προφανές ότι προκειμένου να είναι κανείς ένας καλός προπονητής πρέπει να κατέχει ορισμένα χαρακτηριστικά: Να είναι υπεύθυνος, οργανωτικός, εργατικός, πειθαρχημένος, υπομονετικός, ψύχραιμος, δυναμικός, αισιόδοξος, κατανοητικός, συνεπής, ειλικρινής και επικοινωνιακός.
Συνάμα θα πρέπει να είναι ένας δυναμικός ηγέτης, αλλά και αγαπημένος φίλος των αθλητών του. Πάνω από όλα δε, θα πρέπει να πλημμυρίζει από αγάπη, τόσο για τους αθλητές του, όσο και για το επάγγελμά του.
Τέλος ο ρόλος του προπονητή είναι πολυσύνθετος, απαιτητικός, και δεν μπορεί να ασκηθεί από τον καθένα. Το φορτίο που αναλαμβάνει ένας προπονητής είναι μεγάλο, είναι όμως παράλληλα γλυκό, και έχει παντοτινό στόχο την καλλιέργεια της αγάπης για την άθληση, μικρών και μεγάλων.
ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: Συχνές απορίες και ερωτήσεις για την φυσικοθεραπεία
Ακολούθησε την fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram
