Στο συγκεκριμένο άρθρο αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με το κομμάτι της προπόνησης ενδυνάμωσης για να παρέχουμε ενημέρωση σχετικά με τα οφέλη της προπόνησης δύναμης σε όποιον είναι κοντά και πάνω από τα 50 έτη.
Πληροφορίες που πηγάζουν από έγκυρες έρευνες και τοποθετήσεις των μεγαλύτερων αθλητικών-επιστημονικών οργανισμών. Οργανισμοί οι οποίοι έχουν δείξει σημαντικό ενδιαφέρον και στα οφέλη, στις φυσιολογικές μεταβολές με την ηλικία αλλά και το κατάλληλο πρόγραμμα γυμναστικής.
Η φυσική δραστηριότητα και προπόνηση ενισχύουν την υγεία και βελτιώνουν την λειτουργική ικανότητα
Είναι γνωστό ότι η αυξημένη φυσική δραστηριότητα, όχι απαραίτητα σε επίπεδο συστηματικής προπόνησης, επιφέρει πολλά οφέλη στην υγεία, την σωματική απόδοση, την πρόληψη τραυματισμών καθώς και την διάθεση σε άτομα όλων των ηλικιών.
Στην αντίπερα όχθη, βρίσκεται η καθιστική ζωή και η μειωμένη φυσική δραστηριότητα, η οποία συνδέεται με πλήθος χρόνιων παθήσεων.
Έχεις σίγουρα παρατηρήσει ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων που εργάζονται σε δουλειές με σωματική καταπόνηση, οι οποίες απαιτούν πολύ περπάτημα κουβάλημα και κίνηση, έχουν αυξημένη μυϊκή δύναμη, αντοχή, σύσταση σώματος και λειτουργικότητα σε σχέση με αντίστοιχους συνομήλικους που διάγουν καθιστική ζωή.
Μπορεί να παρουσιάζουν κόπωση μέσα στην ημέρα και χρόνια επιβάρυνση από τις εργασίες, αλλά συνήθως θα υπερνικάν τους συνομηλίκους σε όλες τις παραμέτρους σωματικής απόδοσης. Επίσης σίγουρα θα έχεις παρατηρήσει ανθρώπους άνω των 50-60 που παρουσιάζουν μεγαλύτερο σθένος, αντοχή ή σωματική δύναμη από έναν 20χρονο που δεν γυμνάζεται και διάγει καθιστική ζωή.
Αυτές τις παρατηρήσεις έχουν κάνει και οι ερευνητές και εκτέλεσαν ποικιλία μελετών για να δημοσιεύσουν έγκυρα αποτελέσματα και αποδεκτές οδηγίες.
Έχει παρατηρηθεί ότι οι πρώην αθλητές παρουσιάζουν βελτιωμένα στοιχεία απόδοσης σε σχέση άτομα ίδιας ηλικίας παρότι έχουν σταματήσει να αθλούνται. Το ενδιαφέρον τμήμα των αποτελεσμάτων είναι ότι όσοι γυμνάζονται συστηματικά μετά τα 50 έτη απολαμβάνουν καλύτερη απόδοση στις καθημερινές εργασίες, μεγαλύτερη δύναμη, αντοχή και καλύτερη ψυχολογία.
Η μείωση λόγω της αύξησης της ηλικίας μπορεί να μην τους προσπερνάει αλλά όπως θα δείτε και στην εικόνα, ένας γυμνασμένος συνολικά, παρά την σταδιακή μείωση των δεικτών, απολαμβάνει καλύτερη ποιότητα ζωής.
Στην περίπτωση που κάποιος δεν γυμναζόταν καθόλου και αποφασίσει να το κάνει στα 50 ή πιο μετά, αν το πρόγραμμα είναι κατάλληλα δομημένο, μπορεί να δείτε τον εαυτό του στην καλύτερη φόρμα που είχε πότε για τα επόμενα χρόνια. Δεν μπορεί να ξεπεράσει βέβαια την επιβάρυνση του χρόνου, αλλά το σώμα είναι ικανό να παρουσιάσει σημαντικές προσαρμογές σε αυτό το καινούριο ερέθισμα.
Για να δώσουμε ένα παράδειγμα. Κάποιος μπορεί έως την ηλικία των 50 να μην μπορούσε να τρέξει πάνω από 3 γύρους συνεχόμενα σε ένα γήπεδο χωρίς έντονη κόπωση. Αφότου πήρε την απόφαση να γυμναστεί, μπορεί να φτάσει ακόμα και μετά τα 50, σε συμμετοχή αγώνων αντοχής 5-10-21 ίσως και παραπάνω χιλιομέτρων.
Οφέλη της προπόνησης με βάρη μετά τα 50
Συνήθως διαχωρίζουμε την προπόνηση δύναμης από την προπόνηση αντοχής όταν μιλάμε για τα οφέλη που αποκομίζουμε. Αυτό συμβαίνει διότι υπάρχει διαφορετική φυσιολογική βάση των προσαρμογών από την προπόνηση.
Κατά βάση άλλα στοιχεία κερδίζουμε από την προπόνηση αντοχής και άλλα από την προπόνηση δύναμης, μιλώντας απόλυτα. Υπάρχουν όμως και οφέλη που κερδίζουμε και από τις 2 μορφές προπόνησης. Με την αερόβια προπόνηση στοχεύουμε κυρίως στο καρδιοαναπνευστικό σύστημα, ενώ με την προπόνηση με βάρη μετά τα 50 στο νευρομυικό.
Σε κάθε περίπτωση ιδανικό είναι ένα συνδυαστικό πρόγραμμα. Στο συγκεκριμένο άρθρο αναφερόμαστε στα οφέλη από την ενδυνάμωση η αλλιώς την προπόνηση με αντιστάσεις.
Λέγοντας αντιστάσεις εννοούμε τα μηχανήματα ενδυνάμωσης, τα λάστιχα, το βάρος του σώματος, τα βαράκια, τις μπάρες ή παρόμοιο αθλητικό εξοπλισμό. Θα αναφερθούμε στα οφέλη που αποκομίζει κάποιος στην περίπτωση όπου ξεκινάει πρώτη φορά ή έχει μεγάλο χρονικό διάστημα να γυμναστεί συστηματικά (πάνω από 1 χρόνο).
Όσοι γυμνάζονται συστηματικά ή συμμετέχουν σε κατηγορίες master σε αθλητικές διοργανώσεις απολαμβάνουν ήδη την βελτιωμένη φυσική κατάσταση. Όσο μεγαλώνουν θα υπάρχει πτώση της απόδοσης-ειδικά μετά τα 60 έτη, αλλά το επίπεδο φυσικής τους κατάστασης θα είναι κατά πολύ καλύτερο από συνομήλικους που διάγουν καθιστική ζωή, και παρόμοιο με ανθρώπους 10-15 χρόνια νεότερους.
Τα οφέλη:
Αύξηση μυϊκής δύναμης- μείωση του ρυθμού πτώσης σε αθλητές
Μετά την ηλικία των 50 ετών αρχίζει να παρατηρείται μία σταδιακή μείωση της δύναμης περίπου 3% τον χρόνο. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω της μείωσης τους μεγέθους των μυών μας, καθώς μειώνεται το πάχος των μυϊκών ινών αλλά και ο αριθμός τους.
Μεγαλύτερη απώλεια υπάρχει στις μυϊκές ίνες τύπου 2, οι οποίες είναι οι πιο γρήγορες και δυνατές που διαθέτουμε. Παρά την πτωτική τάση η συστηματική προπόνηση δύναμης μπορεί να μειώσει τον ρυθμό μείωσης σε έναν αθλητή και επίσης να αντιστρέψει την πτώση σε έναν αρχάριο. Αυτό γιατί ο βαθμός βελτίωσής του θα είναι πολύ μεγαλύτερος.
Με συστηματικό πρόγραμμα προπόνησης σε άτομα άνω των 60 ετών έχει παρατηρηθεί βελτίωση από 20 έως 118%. Στην αρχή παρατηρείται το μεγαλύτερο ποσοστό βελτίωσης, το οποίο στην συνέχεια φυσιολογικά μειώνεται. Αν κάποιος ξεκινήσει να γυμνάζεται με βάρη συστηματικά στα 50 να είναι σίγουρος ότι έχει να απολαύσει 10-15 χρόνια διατήρησης στην δύναμή του.
Πρόληψη σαρκοπενίας (υπερβολική απώλεια μυικού ιστού).
Σε σύνδεση με το παραπάνω. Καθώς μεγαλώνουμε, από μία ηλικία και μετά η μείωση της μυικής μάζας είναι κατακόρυφη (άνω των 70-75) γεγονός που επηρεάζει την απόδοση σε καθημερινές εργασίες και αλλοιώνει την σύσταση σώματος. Η προπόνηση με βάρη μετά τα 50 λειτουργεί υποστηρικτικά και προστατευτικά
Αύξηση μυικής ισχύος
Η μυϊκή ισχύς είναι η πιο επηρεαζόμενη παράμετρος όσο μεγαλώνουμε. Είναι η ικανότητα να παράγουμε μεγάλη δύναμη σε ελάχιστο χρόνο. Δηλαδή με μεγάλη ταχύτητα. Η ικανότητα αυτή συνδέεται σημαντικά με την λειτουργική ικανότητα και την μείωση του κινδύνου πτώσεων μετά τα 70 έτη.
Βελτίωση λειτουργικής ικανότητας
Η μείωση της δύναμης και της ισχύος όπως αναφέραμε οδηγεί σε ευκολότερη κόπωση και αδυναμία εκτέλεσης πολλών δραστηριοτήτων. Οι μελέτες μας έχουν δείξει σημαντικά αποτελέσματα σε αυτή την παράμετρο καθώς είναι πολύ βασική για την ποιότητα ζωής έως τα βαθιά γεράματα.
Βελτίωση ψυχολογίας
Μπορεί οι αλλαγές να επιβαρύνουν την ψυχολογία μας η αίσθηση της επάρκειας, της αυτο-αποτελεσματικότητας και της διατήρησης της ικανότητας είναι σημαντικά στοιχεία που τονώνουν την διάθεσή μας.
Πρόληψη τραυματισμών
Η ενδυνάμωση των μυών και η σωστή εκμάθηση κινήσεων (πχ πως να σηκώνεις κάτι βαρύ από το έδαφος, ή πως να αναπνέεις και να σφίγγεις την κοιλιά όταν κουβαλάς κάτι) αποτρέπει την εκφυλιστική επιβάρυνση σε ιστούς όπως ο χόνδρος των αρθρώσεων, οι σύνδεσμοι, οι τένοντες και οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι στην μέση.
Μπορεί κάποιες από τις κινήσεις να τις εκτελούμαι μια ζωή, αλλά αν μάθουμε να τις εκτελούμε ποιοτικότερα, να αποφύγουμε πολλούς συχνούς τραυματισμούς που εμφανίζονται σε αυτή την ηλικία (τενοντίτιδες ωμικής ζώνης, δισκοπάθεια, χονδροπάθεια, επικονδυλίτιδες, τροχαντιρίτιδες κλπ).
Παράλληλα οι έρευνες δείχνουν ότι συνδυαστικά πρωτόκολλα προπόνησης μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο πτώσεων.
Βελτίωση της λειτουργίας του νευρικού συστήματος
Νέες μελέτες δείχνουν σημαντικά οφέλη στην διατήρηση της γνωστικής απόδοσης, βελτίωση στην λειτουργία των εγκεφαλικών δικτύων και καλύτερο νευρομυικό συντονισμό.
ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ : Νευρικό σύστημα και άσκηση με βάρη: Τι πρέπει να ξέρεις
Ελαφριά μείωση της αρτηριακής πίεσης και βελτίωση της λειτουργίας της καρδιάς
Σε αυτό τον τομέα περισσότερα οφέλη δημιουργεί η αερόβια άσκηση, αλλά η προπόνηση δύναμης φαίνεται να προσφέρει και αυτή.
Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι για να αποκομίσουμε όλα αυτά τα οφέλη πρέπει να υπάρχει ένα κατάλληλο πρόγραμμα ενδυνάμωσης το οποίο γίνεται συστηματικά (τουλάχιστον 12 βδομάδες).
Πρέπει να ληφθούν υπόψιν οι ιδιαιτερότητες του καθενός, οι ανάγκες οι στόχοι αλλά και να υπάρχει γνώση και κατανόηση των νέων συνθηκών που δημιουργεί η αύξηση της ηλικίας στο σώμα αλλά και στην ικανότητα προσαρμογής στην προπονητική επιβάρυνση.
ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ : Ο ρόλος της άσκησης στους ασθενείς με Υπέρταση
Κρισιμότερο σημείο προσοχής πριν την εκκίνηση οποιουδήποτε προγράμματος γυμναστικής αν είσαι άνω των 45-50 ετών.
Αυτό είναι η διενέργεια διαγνωστικών εξετάσεων και η επίσκεψη σε επαγγελματίες υγείας. Τεστ κόπωσης, καρδιογράφημα, αιματολογικές και άλλες βιοχημικές εξετάσεις ή τεστ σύστασης σώματος και λειτουργικής ικανότητας είναι τα πρώτα βήματα.
Για οποιαδήποτε απορία είναι απαραίτητο να επικοινωνήσεις με τον θεράποντα ιατρό σου για να σου δώσει το πράσινο φως και ειδικές οδηγίες αν χρειαστεί. Εξίσου σημαντική είναι και εύρεση ενός εξειδικευμένου γυμναστή πάνω στην προπόνηση ενηλίκων και μπορεί να σε βοηθήσει με την εισαγωγή σου σε ένα συστηματικό πρόγραμμα προπόνησης.
Παράλληλα η εκκίνηση συστηματικής προπόνησης δημιουργεί και νέες διατροφικές απαιτήσεις, στις οποίες μπορεί να σε καθοδηγήσει ένας ειδικός διατροφολόγος.
Στην περίπτωση που γυμνάζεσαι χρόνια συστηματικά και κοντεύεις σε αυτή την ηλικία, δεν θα ήταν κακό-αν δεν το κάνεις ήδη, να επικοινωνήσεις με αυτούς τους ανθρώπους για να σου δώσουν πρόσθετες και ενημερωμένες οδηγίες. Η υγεία σου είναι ο πρωταρχικός στόχος.
Ακολούθησε το fmh.gr στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram
Γιάννης Βεράνης, Γυμναστής, Θεσσαλονίκη
Δημήτρης Δάγγας, Γυμναστής, Θεσσαλονίκη
From: workoutintelligence
Βιβλιογραφία:
2) Zanuso S, Sieverdes JC, Smith N, Carraro A, Bergamin M. The effectof a strength training program on affect, mood, anxiety, and strengthperformance in older individuals. Int J Sport Psychol 43: 53–66,2012.
3) Seguin R, Nelson ME. The benefits of strength training for older adults.Am J Prev Med 25(3 Suppl 2): 141–149, 2003
4) McLafferty CL Jr, Wetzstein CJ, Hunter GR. Resistance training isassociated with improved mood in healthy older adults. Percept MotSkills 98: 947–957, 2004
5) Klitgaard H, Mantoni M, Schiaffino S, et al. Function, morphology andprotein expression of ageing skeletal muscle: A cross-sectional study ofelderly men with different training backgrounds. Acta Physiol Scand140: 41–54, 1990
7) Kalapotharakos V, Smilios I, ParlavatzasA, Tokmakidis SP. The effect ofmoderate resistance strength training and detraining on muscle strengthand power in older men. J Geriatr Phys Ther 30: 109–113, 2007
8) Vladimir M. Zatsiorsky, William J. Kraemer, Andrew C. Fry – Science and Practice of Strength Training-Human Kinetics (2020)
