Κακοποιητικός προπονητής: ένα -όχι και τόσο κρυφό μυστικό!

Συμβαίνει σε κάποιον αθλητή που ο/η προπονητής/τρια το σέρνει από το αυτί στο πάτωμα για να το διώξει από την προπόνηση. Συμβαίνει μπροστά στο μισόγυμνο σώμα του παιδιού σε κάποιο κολυμβητήριο όπου του φωνάζει και το υποτιμά ως δημόσιο θέαμα. Συμβαίνει σε κάποιο πάγκο προπόνησης όπου το τραβάει από τη φανέλα και το σπρώχνει. Συμβαίνει στα αποδυτήρια, όπου το κοιτάζει να αλλάζει ρούχα. Συμβαίνει όταν δεν το βάζει καν να παίξει σε κάποιο παιχνίδι. Συμβαίνει όταν το υπερπροπονεί. Συμβαίνει όταν το παιδί επιμένει πως πονάει και εκείνος/η απλά αδιαφορεί ή ακόμα χειρότερα του λέει πως είναι ψέμα ή υπερβολή. Συμβαίνει…

Και θα συνεχίσει να συμβαίνει όσο δεν μιλάμε για αυτό και εάν δεν ξεκαθαρίσουμε επιτέλους στο μυαλό μας τη διαφορά μεταξύ “αυστηρού” προπονητή και Κακοποιητικού Προπονητή.

Αν είσαι γονιός και αυτό είναι ένα κείμενο που σου είναι δύσκολο να διαβάσεις, τότε σε παρακαλώ διάβασέ το! Και πες το στο παιδί σου σαν παραμύθι, που έχει “κακό λύκο”  αλλά διευκρίνισέ του ότι δεν είναι παραμύθι, αλλά πραγματικότητα! Μια πραγματικότητα που ως γονέας θες να έχει καλό τέλος, αποκλειστικά για το ίδιο σου το παιδί!

Δεν θα πω ψέματα ότι στα 14 χρόνια αθλητικής καριέρας, δε συνάντησα ποτέ περιστατικά κακοποίησης από κάποιον προπονητή. Δεν θα πω ψέματα ότι το θεωρούσα φυσιολογικό, γιατί «Μόνο έτσι γίνεσαι πρωταθλητής». Δεν θα πω ψέματα ότι δεν μίλησα για αυτό, από φόβο ή/και ντροπή. Δεν θα πω ψέματα ότι δεν με επηρέασε ως αθλήτρια, αλλά κυρίως ως άνθρωπο.

Και φυσικά δεν θα πω ψέματα ειδικά τώρα, που ως αθλητική ψυχολόγος συναντώ όλο και πιο συχνά αθλητές που αναφέρουν κακοποιητική συμπεριφορά από τον προπονητή τους. Από τον άνθρωπο εκείνο που αποφάσισε να γίνει προπονητής με στόχο να διδάξει, να παιδαγωγήσει, να αναπτύξει!

Και δεν έχω καταλήξει τι είναι πιο λυπηρό και εξοργιστικό τελικά όταν πρόκειται για ανήλικους αθλητές.. Το να μην το γνωρίζει καν ο γονέας, γιατί συμβαίνει πίσω από την κλειστή πόρτα του γυμναστηρίου και υπό την απειλή ότι αν μιλήσει θα υπάρξουν συνέπειες και πως στην ουσία είναι το ίδιο υπεύθυνο για την συμπεριφορά του προπονητή; Ή μήπως το να είναι αμέτοχος μάρτυρας ο γονέας τη στιγμή που ο “αυστηρός” προπονητής, όπως τον χαρακτηρίζει ο ίδιος κακοποιεί το ίδιο του το παιδί; Φανταστείτε τις συνέπειες που έχει αυτό σε ένα παιδί που όχι μόνο κακοποιείται, αλλά και που το υποστηρικτικό του περιβάλλον υποστηρίζει αυτή την κακοποίηση!

Για να το ξεκαθαρίσουμε λοιπόν,

Κακοποίηση είναι κάθε πράξη ή αποτυχία να πράξει, η οποία θέτει σε κίνδυνο το παιδί συναισθηματικά ή/και σωματικά. Είναι η σκόπιμη πρόκληση τραυματισμού, πόνου, ψυχικής οδύνης, αδικαιολόγητου περιορισμού-απομόνωσης, εκφοβισμού ή τιμωρίας μέσω σωματικών, λεκτικών, συναισθηματικών ή σεξουαλικών μέσων.

• Σωματική κακοποίηση: περιλαμβάνει οποιοδήποτε είδος σωματικής επίθεσης όπως χτύπημα, χαστούκι, σπρώξιμο που προκαλεί σωματικό πόνο, γδαρσίματα, μώλωπες, εγκαύματα και άλλες σωματικές βλάβες.
• Σεξουαλική κακοποίηση: περιλαμβάνει αγγίγματα ή παρακολούθηση η οποία παραβιάζει την ιδιωτικότητα του αθλητή. Περιλαμβάνει επίσης προβολή ακατάλληλου σεξουαλικού υλικού στα παιδιά ή χρήση σεξουαλικών σχολίων.
• Συναισθηματική κακοποίηση: αποτελεί την πιο συνηθισμένη μορφή κακοποίησης στο αθλητισμό και περιλαμβάνει λεκτικές και σωματικές πράξεις που μειώνουν ή εξευτελίζουν το άτομο ή που μπορεί να βλάψουν την ψυχική του υγεία. Πολλοί προπονητές καταφεύγουν σε λεκτική βία ως μια μορφή κινήτρου και παρόλο που πολλοί αθλητές παθαίνουν ανοσία σε αυτό, η λεκτική βία παραμένει μια μορφή κακοποίησης.
• Παραμέληση: αδυναμία να ανταποκριθεί στις σωματικές και ψυχολογικές ανάγκες του αθλητή. Οι προπονητές πρέπει να είναι ευαίσθητοι σε ενδεχόμενο τραυματισμό, ασθένειες, εκφοβισμό και κόπωση.

Γονέα, μείνε δίπλα στο παιδί σου ουσιαστικά. Μίλησέ του για αυτό. Πες του ότι το αγαπάς είτε αθλείται είτε όχι, είτε φέρνει μετάλλια και διακρίσεις είτε όχι. Πες του ότι πρωταρχικός στόχος της άθλησης, αλλά και του πρωταθλητισμού είναι η διασκέδαση και η ψυχική του υγεία. Πες του ότι το εμπιστεύεσαι και το πιο σημαντικό Δείξε του ότι το εμπιστεύεσαι. 

Γονέα, μην φοβηθείς και μίλα ανοιχτά για αυτό που συμβαίνει στο παιδί σου. Πράξε για αυτό που συμβαίνει στο παιδί σου, γιατί μην ξεχνάς.. Αν δεν το κάνεις όχι μόνο γίνεσαι συμμέτοχος σε αυτό, αλλά είσαι ο βασικός κακοποιητής!  

Βαρβάρα Μαγνησαλή, Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος, MSc.

Πηγή :  sportpsychology