Μυοκαρδίτιδα: Τα συμπτώματα και η αντιμετώπισή της

Μάθε ότι χρειάζεται να γνωρίζεις για την μυοκαρδίτιδα, όπως τι είναι, ποια είναι τα συνήθη συμπτώματά της, πως γίνεται από τον καρδιολόγο η διάγνωσή της και ποια είναι η θεραπεία για να την αντιμετωπίσετε.

Γράφει ο Παπαδογιάννης Αθανάσιος, Ιατρός – Καρδιολόγος

Η οντότητα της μυοκαρδίτιδας έχει γίνει ευρέως γνωστή τα τελευταία χρόνια, αφενός μεν λόγω διαφόρων περιστατικών μυοκαρδίτιδας σε αθλητές και αφετέρου στα πλαίσια της πανδημίας της COVID – 19, τόσο ως συνέπεια της νόσου, όσο και σε συσχέτιση με τα νέα εμβόλια.

Τι είναι η μυοκαρδίτιδα και ποιες αιτίες την προκαλούν

Η μυοκαρδίτιδα ορίζεται ως η φλεγμονή του μυοκαρδίου που προκαλείται από διάφορους λοιμώδεις και μη λοιμώδεις παράγοντες. Από τα λοιμώδη αίτια το συχνότερο είναι οι ιογενείς λοιμώξεις (ιός Coxsackie, αδενοϊός, ερπητοϊός, ιός γρίπης κλπ.).

Άλλα αίτια είναι οι βακτηριακές λοιμώξεις, οι αυτοάνοσες παθήσεις (συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, κοιλιοκάκη, σαρκοείδωση, ρευματοειδής αρθρίτιδα), οι αντιδράσεις υπερευαισθησίας σε φάρμακα ή δηλητήρια (όπως αντιβιοτικά, διουρητικά, μετά από τσίμπημα σκορπιού, φιδιού, μέλισσας κλπ.), η τοξική αντίδραση σε φάρμακα (όπως οι ανθρακυκλίνες, η κοκαΐνη, οι αμφεταμίνες), η ακτινοβολία, μετά από εμβόλια (έναντι τετάνου, ανεμευλογιάς).

Ειδικότερα για τα νέα mRNA εμβόλια έναντι SARS – CoV – 2, έχουν παρατηρηθεί σπανίως περιστατικά μυοκαρδίτιδας, κυρίως σε άρρενες εφήβους και νέους ενήλικες, με τις περισσότερες περιπτώσεις να είναι ήπιες.

Επιπτώσεις της φλεγμονής του μυοκαρδίου

Επειδή αρκετές φορές η πορεία της μυοκαρδίτιδας είναι υποκλινική, η ακριβής επίπτωση στον πληθυσμό δεν είναι γνωστή. Τα περισσότερα δεδομένα προέρχονται κυρίως από νεκροτομικές σειρές.

Στα παιδιά φαίνεται πως είναι σπάνια, με επίπτωση 1 – 2 περιστατικά/100.000, ενώ στους ενήλικες υπολογίζεται σε 8 – 10 περιστατικά/100.000. Η πλειοψηφία των περιπτώσεων (75%) αφορά άνδρες, με μέση ηλικία εμφάνισης τα 33 έτη.

Η μυοκαρδίτιδα μπορεί να είναι οξεία, υποξεία ή χρόνια. Επίσης, χαρακτηρίζεται από ευρύ φάσμα κλινικών εκδηλώσεων, από την υποκλινική μορφή ως τη σοβαρή καρδιακή δυσλειτουργία, καρδιακή ανεπάρκεια, απειλητικές για τη ζωή αρρυθμίες της καρδιάς, καρδιογενές shock και θάνατο.

Ως “φλεγμονώδης μυοκαρδιοπάθεια” αναφέρεται η μυοκαρδίτιδα που συνοδεύεται από δυσλειτουργία της καρδιάς.

Ποια είναι τα συμπτώματά της;

Η μυοκαρδίτιδα παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία στα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται. Σε μεγάλο βαθμό δεν υπάρχουν συμπτώματα ή είναι ήπιας μορφής, με συνέπεια να είναι δύσκολη και η διάγνωσή της.

Γενικότερα, τα άτομα με μυοκαρδίτιδα παρουσιάζονται με 4 πιθανές κατηγορίες συμπτωμάτων.

Έμφραγμα

Τα άτομα μπορεί να παρουσιαστούν με κλινική εικόνα παρόμοια με έμφραγμα μυοκαρδίου, δηλαδή με οξύ πόνο στο στήθος, συνήθως 1 – 4 εβδομάδες μετά από λοίμωξη αναπνευστικού ή γαστρεντερικού συστήματος (συνήθως ιογενούς αιτιολογίας).

Είναι δυνατόν να παρατηρηθούν αλλαγές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ), ευρήματα στο Triplex καρδιάς και αυξημένες τιμές των καρδιακών ενζύμων (τροπονίνη).

Καρδιακή ανεπάρκεια

Μία άλλη κατηγορία συμπτωμάτων της μυοκαρδίτιδας είναι ή νεοεμφανιζόμενη ή επιδεινούμενη καρδιακή ανεπάρκεια χωρίς ιστορικό στεφανιαίας νόσου ή άλλα αίτια καρδιακής ανεπάρκειας.

Συνήθως τα άτομα παραπονούνται για δύσπνοια, περιφερικά οιδήματα (πρήξιμο συνήθως στα πόδια), δυσφορία ή πόνο στο στήθος, εύκολη κόπωση από 2 εβδομάδες έως 3 μήνες.

Και εδώ, μπορεί να υπάρχουν ευρήματα στο ΗΚΓ ή στο Triplex καρδιάς, ενώ τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά από λοίμωξη αναπνευστικού ή γαστρεντερικού συστήματος.

Χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια

Επιπλέον, οι ασθενείς με μυοκαρδίτιδα είναι δυνατόν να παρουσιαστούν με συμπτώματα χρόνιας καρδιακής ανεπάρκειας χωρίς ιστορικό στεφανιαίας νόσου ή άλλα αίτια καρδιακής ανεπάρκειας.

Αναφέρονται εκδηλώσεις καρδιακής ανεπάρκειας, όπως δύσπνοια, οιδήματα, εύκολη κόπωση διάρκειας >3 μηνών, καθώς και αίσθημα παλμών ή αρρυθμίες. Ομοίως με προηγουμένως, μπορεί να υπάρξουν ευρήματα στο ΗΚΓ ή στο Triplex καρδιάς.

Αρρυθμίες και δυσλειτουργίες της καρδιάς

Τέλος, η σημαντικότερη και πλέον επείγουσα κλινική εικόνα συμπτωματολογίας της μυοκαρδίτιδας είναι με απειλητικές για τη ζωή αρρυθμίες καρδιογενές shock, σημαντική δυσλειτουργία της καρδιάς, χωρίς ιστορικό στεφανιαίας νόσου ή άλλα γνωστά αίτια καρδιακής ανεπάρκειας.

Πως γίνεται η διάγνωση 

Η διάγνωση της μυοκαρδίτιδας τυπικά τίθεται με καθορισμένα ιστολογικά, ανοσοϊστοχημικά και ανοσολογικά κριτήρια. Ωστόσο, επειδή δεν είναι πάντοτε δυνατή η βιοψία της καρδιάς, έχουν θεσπιστεί ορισμένα κριτήρια, όπου λαμβάνονται υπόψιν η κλινική εικόνα του ασθενούς και τα ευρήματα από το ΗΚΓ/Holter/δοκιμασία κοπώσεως, τα καρδιακά ένζυμα (τροπονίνη), το Triplex καρδιάς και τη Μαγνητική Τομογραφία καρδιάς.

Αρχικά κατα την διάγνωση είναι σημαντική η λήψη ιστορικού και η κλινική εξέταση του ασθενούς. Από το ιστορικό είναι σημαντική η λήψη πληροφοριών για πρόσφατη λοίμωξη (ιδίως αναπνευστικού ή γαστρεντερικού συστήματος), η παρουσία αυτοάνοσου νοσήματος ή η έκθεση σε κάποιον από τους παράγοντες που αναφέρθηκαν προηγουμένως.

Επίσης κατά τη διάγνωση, γίνεται καταγραφή των συμπτωμάτων που αναφέρει ο ασθενής, όπως πόνος στο στήθος, δύσπνοια, αίσθημα παλμών, συγκοπή, εύκολη κόπωση.

Από την κλινική εξέταση προέχει η λήψη ζωτικών σημείων (μέτρηση αρτηριακής πίεσης, παλμών, κορεσμού οξυγόνου, θερμομέτρηση), η ακρόαση της καρδιάς (ειδικά για φυσήματα της καρδιάς), των πνευμόνων και η διερεύνηση ύπαρξης οιδημάτων στα κάτω άκρα.

Ακολουθεί η διενέργεια ΗΚΓ και Triplex καρδιάς, όπου είναι δυνατό να ανευρεθούν αρρυθμίες (όπως έκτακτες συστολές, κολπική μαρμαρυγή ή ευρήματα που παραπέμπουν σε ευρήματα εμφράγματος μυοκαρδίου), διαταραχές της δομής ή και της λειτουργίας της καρδιάς, όπως αυξημένο πάχος καρδιάς, διαταραχή της σύσπασης της καρδιάς, συλλογή υγρού στην καρδιά, θρόμβοι κ.α.

Τέλος, αξιολογούνται οι τιμές της τροπονίνης, ενζύμου ειδικού για την καρδιά που αυξάνεται σε παθήσεις της καρδιάς, καθώς και τα χαρακτηριστικά του ιστού, όπως απεικονίζονται στη Μαγνητική Τομογραφία καρδιάς (οίδημα, νέκρωση ή ουλή).

Ενδομυοκαρδιακή βιοψία

Η ενδομυοκαρδιακή βιοψία αποτελεί την εξέταση αναφοράς (gold standard) για τη διάγνωση της μυοκαρδίτιδας. Σύμφωνα με τις ισχύουσες κατευθυντήριες οδηγίες, έχει ένδειξη όταν αναμένεται ότι από τα αποτελέσματά της να προκύψουν πληροφορίες οι οποίες θα καθορίσουν τις θεραπευτικές επιλογές.

Σαφής ένδειξη υπάρχει σε ανεξήγητη κεραυνοβόλο μυοκαρδίτιδα και σε ανεξήγητη εμφάνιση οξείας καρδιακής ανεπάρκειας με σοβαρές αρρυθμίες και απουσία ανταπόκρισης στη συνήθη θεραπευτική αγωγή εντός 2 εβδομάδων.

Σε κάθε περίπτωση, προϋπόθεση για τη διάγνωση της μυοκαρδίτιδας αποτελεί η απουσία αγγειογραφικά διαπιστωμένης στεφανιαίας νόσου (με στεφανιογραφικό έλεγχο) καθώς και η απουσία γνωστής προϋπάρχουσας καρδιακής ή εξωκαρδιακής νόσου η οποία θα μπορούσε να ερμηνεύσει το κλινικό σύνδρομο.

Θεραπεία και αντιμετώπιση

Η θεραπεία για να αντιμετωπιστεί η μυοκαρδίτιδα είναι κατά κύριο λόγο υποστηρικτική, αναλόγως και με την κλινική εικόνα.

Σε όλες τις περιπτώσεις επιβάλλεται ανάπαυση για όσο χρονικό διάστημα διαρκούν τα συμπτώματα, κι αυτό γιατί έχει φανεί σε πειραματικά μοντέλα πως η άσκηση στην οξεία φάση οδηγεί σε πολλαπλασιασμό του ιού και αύξηση της θνητότητας.

Σε περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας με δυσλειτουργία της καρδιάς και εκδήλωση καρδιακής ανεπάρκειας, χορηγείται κατά την θεραπεία φαρμακευτική αγωγή που προβλέπεται για την καρδιακή ανεπάρκεια (β – αναστολείς, αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης ή αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης ΙΙ, ανταγωνιστές αλδοστερόνης, διουρητικά όπου απαιτείται).

Σε ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα ενδέχεται να χρειαστεί υποστήριξη με ινότροπα ή συσκευές υποβοήθησης της καρδιάς, ενώ σε σοβαρές αρρυθμίες για της αντιμετώπισή της ενδέχεται να απαιτηθεί μόνιμος τεχνητός βηματοδότης ή απινιδωτής.

Τέλος, σε συγκεκριμένη κατηγορία μυοκαρδίτιδας η θεραπεία εκλογής είναι η μεταμόσχευση καρδιάς.

Συμπέρασμα

Συμπερασματικά, η μυοκαρδίτιδα είναι μία φλεγμονή της καρδιάς με ποικιλία στις αιτίες και την κλινική εκδήλωση. Στην οξεία φάση συνιστάται αποφυγή σωματικής καταπόνησης και σταδιακή επάνοδος στην άσκηση.

Είναι σημαντικό σε κάθε περίπτωση συμπτωμάτων από την καρδιά, ειδικά μετά από πρόσφατη λοίμωξη αναπνευστικού ή γαστρεντερικού,  να πραγματοποιηθεί εκτίμηση από καρδιολόγο.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ:

Περικαρδίτιδα: Τι είναι και ποια συμπτώματα έχει

Φύσημα στη καρδιά: Τι είναι, συμπτώματα και αντιμετώπιση

Ακολούθησε την fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Παπαδογιάννης Αθανάσιος, Ιατρός – Καρδιολόγος

Πηγές:

1. Καρδιολογία (Τούσουλης Δ)

2. Υπερηχοκαρδιογραφία στην κλινική πράξη (Αγγέλη Κ, Τούσουλης Δ)
3. https://cardiologynews.gr/ta-emvolia-enanti-covid-19-kai-kindynos-kardiakon-pathiseon-neotera-dedomena%ef%bf%bc/