Τι είναι και ποιες είναι οι τροφές χωρίς γλουτένη
Τα τελευταία χρόνια, όλο και πιο έντονα ακούμε άτομα να συζητούν για την γλουτένη και να προσπαθούν να αποφασίσουν αν είναι ωφέλιμο να ακολουθήσουν μία διατροφή χωρίς αυτήν. Ας μάθουμε λοιπόν λίγα πράγματα για το συγκεκριμένο συστατικό.
Γράφει η Θάλεια Μαραγκοπούλου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Καματερό
Τι είναι η γλουτένη;
Αρχικά, με τον όρο γλουτένη αναφερόμαστε στις πρωτεΐνες που υπάρχουν στους σπόρους των δημητριακών, όπως το σιτάρι, το κριθάρι και η σίκαλη. Η γλουτένη βρίσκεται στο εσωτερικό των σπόρων και κατά προέκταση στα άλευρά τους. Πρόκειται για ένα μείγμα εκατοντάδων πρωτεϊνών που χωρίζονται σε 2 διαφορετικής τάξης πρωτεΐνες και είναι ενωμένες με άμυλο, τη γλοιαδίνη (προσδίδει στη ζύμη την ιδιότητα να φουσκώνει) και την γλουτενίνη (υπεύθυνη για την ελαστικότητα της ζύμης).
Τροφές χωρίς γλουτένη
Σε γενικές γραμμές, τροφές που περιέχουν γλουτένη είναι κυρίως οι αμυλούχες, όπως τα ψωμιά και τα αρτοσκευάσματα, οι φρυγανιές, τα παξιμάδια, το πλιγούρι, το κους κους, όλα τα ζυμαρικά, τα δημητριακά (και οι μπάρες δημητριακών), πολλά γλυκίσματα (π.χ. μπισκότα, κρουασάν, τσουρέκια, κέικ), οι πίτσες, τα φύλλα για πίτες, οι πίτες για σουβλάκια. Στα προϊόντα του εμπορίου που περιέχεται γλουτένη, είναι υποχρεωτικό να διευκρινίζεται.
Τροφές χωρίς γλουτένη είναι τα γάλατα (όλα τα ήδη), το καλαμπόκι, το ρύζι, το κεφίρ, οι πατάτες, τα κάστανα, όλα τα φρούτα και λαχανικά, οι ελιές, τα αυγά, το γιαούρτι, όλα τα είδη κρέατος και ψαριών, τα βούτυρα ξηρών καρπών (π.χ. φυστικοβούτυρο, αμυγδαλοβούτυρο, ταχίνι). Πέρα από αυτά όμως, υπάρχουν πλέον στο εμπόριο πολλά προϊόντα gluten free, δηλαδή όλα αυτά που περιέχουν γλουτένη, αλλά φτιαγμένα χωρίς αυτήν. Και σε αυτήν την περίπτωση, στα προϊόντα του εμπορίου πρέπει να υπάρχει αντίστοιχη ένδειξη.
Δυσανεξία στην γλουτένη
Παρόλο που η γλουτένη υπάρχει σε πάρα πολλά προϊόντα, υπάρχουν άτομα που έχουν δυσανεξία σε αυτήν. Η δυσανεξία στην γλουτένη μοιράζεται μερικά συμπτώματα με την κοιλιοκάκη, αλλά είναι ξεχωριστές καταστάσεις, με την πρώτη να είναι λιγότερο σοβαρή. Υπολογίζεται ότι επηρεάζει περίπου το 6% του πληθυσμού. Η δυσανεξία στην γλουτένη μπορεί να προκαλέσει δυσφορία και χρειάζεται να κάνουμε μερικές απλές αλλαγές στον μέχρι πρότινος τρόπο ζωής μας, για να μπορούμε να διαχειριστούμε καλύτερα τα συμπτώματα.
Η κοιλιοκάκη είναι μια σοβαρή αυτοάνοση ασθένεια που μπορεί να βλάψει σοβαρότερα το πεπτικό σύστημα του πάσχοντα. Η κοιλιοκάκη επηρεάζει διαφορετικά το κάθε άτομο. Υπάρχουν άτομα με σοβαρά συμπτώματα αλλά και εκείνοι που δεν εμφανίζουν κανένα απολύτως. Τα συμπτώματα που είναι πιθανό να εμφανιστούν, περιέχουν φούσκωμα και πόνο στο στομάχι, χρόνια διάρροια ή δυσκοιλιότητα, ακούσια απώλεια βάρους, εμετό, καθυστερημένη εφηβεία και ανάπτυξη.
Συχνά, συνδέεται και με σιδηροπενική αναιμία. Οι ελεύθερες γλουτένης δίαιτες σε αυτά τα άτομα, φαίνεται να μειώνουν δραστικά τα συμπτώματα, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής.
Σε αυτό το σημείο σημαντικό είναι να αναφερθεί η διαφορά μεταξύ δυσανεξίας και αλλεργίας, καθώς στο μυαλό αρκετών αυτές οι έννοιες συχνά μπερδεύονται, αλλά είναι διαφορετικές. Η τροφική δυσανεξία αφορά το γαστρεντερικό σύστημα και συμβαίνει όταν κάποιος δυσκολεύεται να πέψει ένα συγκεκριμένο τρόφιμο (μπορεί να έχει έλλειψη κάποιου ενζύμου), γεγονός που οδηγεί στα συμπτώματα που προαναφέρθηκαν. Αντίθετα, στις τροφικές αλλεργίες, το ανοσοποιητικό αντιδρά υπερβολικά σε μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη.
Οι αντιδράσεις προκύπτουν λίγο μετά την έκθεση στο τρόφιμο και συνήθως προκαλούν κνησμό, εξανθήματα, οίδημα, στομαχικές κράμπες, εμετό και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να γίνουν επικίνδυνες για την ζωή.
Η δυσανεξία στην γλουτένη μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Η εκδήλωση της νόσου προϋποθέτει σχετική γενετική προδιάθεση του ατόμου, είναι πιθανό όμως να μην εκδηλωθεί παρά μόνο αν πυροδοτηθεί από ορισμένες καταστάσεις, όπως ιογενείς ασθένειες. Η κοιλιοκάκη μπορεί να εκδηλωθεί σε βρέφη, μόλις εισαχθούν στην διατροφή τους τα δημητριακά, αλλά και σε ενήλικες που μπορεί να ζουν χωρίς συμπτώματα για χρόνια.
Oι πρώτες ενδείξεις από συμπτώματα που προαναφέρθηκαν, θα πρέπει να οδηγήσουν σε ειδικές εξετάσεις (αιματολογικές) για την διαπίστωση της παρουσίας ειδικών αντισωμάτων και σε περίπτωση που χρειαστεί, γίνεται και βιοψία για να φανεί τυχόν ζημιά που έχει συμβεί στο έντερο.
Είναι καλό ο κοινός πληθυσμός να ακολουθεί διατροφή χωρίς γλουτένη;
Πολλές έρευνες τα τελευταία χρόνια, έχουν δείξει ότι υπάρχει μεγάλη μερίδα κόσμου, που ακολουθεί διατροφή «ελεύθερη γλουτένης», χωρίς να έχουν διαγνωστεί με πρόβλημα δυσανεξίας σε αυτήν. Πιστεύουν ότι αφαιρώντας τη γλουτένη από την καθημερινότητά τους, βελτιώνουν την ποιότητα της διατροφής τους ή ότι θα χάσουν γρηγορότερα βάρος. Ωστόσο, δεν είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι υπάρχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Μπορεί στα άτομα με κοιλιοκάκη, η υιοθέτηση μιας δίαιτας χωρίς γλουτένη να φέρνει θεαματικά αποτελέσματα στην υγεία τους, όμως σε άτομα που δεν έχουν δυσανεξία, δεν φαίνεται να υπάρχει λόγος να ακολουθήσουν την συγκεκριμένη διατροφή. Τα gluten free προϊόντα δεν διαφέρουν πολύ από τα κανονικά, καθώς περιέχουν και αυτά λιπαρά, σάκχαρα και ίδιες θερμίδες. Δεν υπάρχει κάποιο μεγαλύτερο όφελος, επομένως δεν προτείνεται η κατανάλωσή τους στον κοινό πληθυσμό.
Ημερήσιο πρόγραμμα διατροφής χωρίς γλουτένη
Πρωινό :
1 κούπα γάλα ή 1 κεσεδάκι γιαούρτι 2% με 1κ.γ. μέλι, 1 φέτα ψωμί χωρίς γλουτένη και 1κ.γ. ταχίνι ή φυστικοβούτυρο
Δεκατιανό :
2 ρυζογκοφρέτες, 1 φέτα γαλοπούλα χωρίς γλουτένη , 1 φέτα τυρί
Μεσημεριανό :
1 μερίδα αρακά με μια γλυκοπατάτα και σαλάτα ωμή ή βραστή με λίγο ελαιόλαδο
Απογευματινό:
1 φρούτο και 1 χούφτα ξηρούς καρπούς (αμύγδαλα, καρύδια)
Βραδινό:
2 αυγά βραστά, ψητά λαχανικά με λίγο ελαιόλαδο και 2 φρυγανιές χωρίς γλουτένη
ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: 10 τροφές που δίνουν ενέργεια χωρίς πολλές θερμίδες
Ακολούθησε το fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram
