Λεκτίνες: Τι είναι και ποια η επίδρασή τους στο σώμα μας;

Οι λεκτίνες είναι πρωτεΐνες, οι οποίες βρίκσονται σε όλους τους οργανισμούς, και προσδένονται σε υδατάνθρακες. Στα ζώα οι λεκτίνες έχουν διάφορους ρόλους στην κυτταρική λειτουργία, ενώ στα φυτά, φαίνεται να τα προστατεύουν από εισβολείς-ζωύφια, με ορισμένες να είναι ιδιαίτερα τοξικές.

Οι λεκτίνες είναι ανθεκτικές στα ένζυμα του πεπτικού συστήματος, δηλαδή δεν πέπτονται και δεν καταστρέφονται, αλλά στο λεπτό έντερο συνδέονται με τα εντεροκύτταρα και μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση απορρόφησης θρεπτικών συστατικών, αν και στον άνθρωπο οι κλινικές μελέτες που έχουν γίνει ως τώρα δεν δείχνουν δείχνουν τέτοιες επιδράσεις. Βέβαια, ένα ποσοστό ατόμων (8-18%) εμφανίζουν δυσανοχή στις λεκτίνες.

Τροφές με λεκτίνες

Στη διατροφή μας, υπάρχουν διάφορες πηγές λεκτινών, όπως τα όσπρια (ειδικά τα κόκκινα φασόλια), οι ξηροί καρποί και τα σιτηρά. Περίπου το 30% των τροφίμων που καταναλώνονται περιέχουν λεκτίνες, σύμφωνα με παλαιότερη Αμερικανική έρευνα.

Τι να προσέξω για ασφαλή κατανάλωση

Οι πρωτεΐνες αυτές, σε μεγάλη ποσότητα μπορεί να έχουν τοξική δράση, προκαλώντας ναυτία, έμετο, κοιλιακό άλγος και διάρροια εντός λίγων ωρών, ενώ ανάλογα με τη λεκτίνη μπορεί να είναι και θανατηφόρα.

Αντιθέτως, άλλες λεκτίνες μπορεί να έχουν θετική επίδραση στην υγεία, όπως φάνηκε σε προ-κλινική μελέτη in vitro (σε κύτταρα), όπου λεκτίνη από τα ρεβύθια είχε αντικαρκινική δράση! Συγκεκριμένα, τα κόκκινα φασόλια που έχουν ιδιαίτερα υψηλή συγκέντρωση λεκτινών έχουν τοξική δράση στον άνθρωπο, σε ποσότητα 4-5 ωμά κόκκινα φασόλια! Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να είναι πολύ καλά βρασμένα.

Παρά το ανησυχητικό αυτό γεγονός, οι τρόποι μαγειρικής που χρησιμοποιούμε επαρκούν για την καταστροφή των λεκτινών και την αποφυγή των παραπάνω παρενεργειών, καθιστώντας τα τρόφιμα που έχουν λεκτίνες να είναι ασφαλή προς κατανάλωση.

Οι τρόποι απενεργοποίησης των λεκτινών είναι το μούλιασμα για αρκετές ώρες και το καλό βράσιμο των οσπρίων, ενώ άλλα τρόφιμα τα υποβάλλουμε σε διαδικασίες ζύμωσης ή τα αφήνουμε να βγάλουν φύτρες. Έτσι, λαμβάνουμε την πληθώρα των θρεπτικών συστατικών των τροφίμων αυτών, χωρίς κίνδυνο για την υγεία μας!

Συμπερασματικά, οι λεκτίνες είναι πρωτεΐνες που περιέχονται φυσικά σε πληθώρα τροφίμων, και αν και μπορούν δυνητικά να προκαλέσουν αντίδραση από τον οργανισμό μας, ο τρόπος με τον οποίο χειριζόμαστε τα τρόφιμα τις απενεργοποιούν, και δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Αντιθέτως, τα τρόφιμα που περιέχουν τις λεκτίνες έχουν θετική επίδραση στην υγεία μας!

Ακολούθησε το fmh.gr στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Μαρία Μαντζώρου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Μυτιλήνη

Βιβλιογραφία

• Nachbar MS, Oppenheim JD. Lectins in the United States diet: a survey of lectins in commonly consumed foods and a review of the literature. Am J Clin Nutr. 1980 Nov;33(11):2338-45. doi: 10.1093/ajcn/33.11.2338. PMID: 7001881.
• Adamcová A, Laursen KH, Ballin NZ. Lectin Activity in Commonly Consumed Plant-Based Foods: Calling for Method Harmonization and Risk Assessment. Foods. 2021;10(11):2796. Published 2021 Nov 13. doi:10.3390/foods10112796
• WHO Natural Toxins in Food https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/natural-toxins-in-food
• Vojdani A, Afar D, Vojdani E. Reaction of Lectin-Specific Antibody with Human Tissue: Possible Contributions to Autoimmunity. J Immunol Res. 2020 Feb 11;2020:1438957. doi: 10.1155/2020/1438957. PMID: 32104714; PMCID: PMC7036108.
• Petroski W, Minich DM. Is There Such a Thing as “Anti-Nutrients”? A Narrative Review of Perceived Problematic Plant Compounds. Nutrients. 2020 Sep 24;12(10):2929. doi: 10.3390/nu12102929. PMID: 32987890; PMCID: PMC7600777.