Κίρρωση του ήπατος: Τι ειναι, αιτίες, συμπτώματα, διατροφή

Μάθε τι είναι η κίρρωση ήπατος, ποιες αιτίες την δημιουργούν, ποια συμπτώματα έχει και πως βοηθάει στην πάθηση η διατροφή.

Το ήπαρ είναι ο μεγαλύτερος αδένας στο ανθρώπινο σώμα, ζυγίζει περίπου 1500 γραμμάρια και διαχειρίζεται περίπου 1500 ml αίμα ανά λεπτό. Το ήπαρ έχει την ικανότητα να αυτοαναγεννιέται ενώ χρειάζεται το 10-20% της λειτουργίας του για να μείνει στη ζωή, διαφορετικά η αφαίρεση του θα οδηγήσει σε θάνατο.

Γράφει η Χριστιάνα Αμπατζή, Διατροφολόγος – Διαιτολόγος, Λέσβος

Είναι αναπόσπαστο τμήμα στις περισσότερες λειτουργίες του μεταβολισμού του σώματος, όπως ο μεταβολισμός των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και του λίπους.

Επίσης, συμμετέχει στην αποθήκευση και τη δραστηριοποίηση των βιταμινών και των μεταλλικών στοιχείων, στο σχηματισμό και την έκκριση της χολής, στη μετατροπή της αμμωνίας σε ουρία, στο μεταβολισμό των στεροειδών και πολλά άλλα.

Εργαστηριακή εκτίμηση του ήπατος

Για τους ασθενείς με ηπατικές ασθένειες, χρησιμοποιούνται βιοχημικούς δείκτες για να εκτιμήθεί η κατάσταση. Αυτοί οι δείκτες είναι τα επίπεδα της χολελυθρίνης ορού, η αλκαλική φωσφατάση, η ασπαρτική αμινοτρανσφεράση και η αμινοτρανσφεράση της αλανίνης (ηπατικά ένζυμα) και άλλα.

Κίρρωση ήπατος

Ως κίρρωση ήπατος θεωρείται η μη αναστρέψιμη κατάργηση της φυσιολογικής ανατομίας του ήπατος, η οποία χαρακτηρίζεται από νέκρωση κάποιου τμήματος του. Οι κλινικές εκδηλώσεις είναι αποτέλεσμα της προοδευτικής δυσλειτουργίας των ηπατοκυττάρων και της πυλαίας υπέρτασης.

Γενικά, οι κιρρωτικοί ασθενείς δε θα εμφανίσουν συνήθως απειλητικές για τη ζωή τους επιπλοκές.

Αιτίες 

Πριν δούμε τα συμπτώματα της πάθησης πάμε να δούμε τις αιτίες της κίρρωσης ήπατος.

• Λοιμώξεις (ιογενής ηπατίτιδα Β, C και D), τοξόπλασμα
• Γενετικά νοσήματα (αιμοχρωμάτωση, ανεπάρκεια α1-αντιθρυψίνης, αποθηκευτικές νόσοι του γλυκογόνου, κυστική ίνωση)
• Φάρμακα και δηλητήρια (μεθοτρεξάτη, οινόπνευμα)
• Διάφορα (σύνδρομο μοσχεύματος έναντι ξενιστή, φλεγμονώδης νόσος εντέρου, κυστική ίνωση, σακχαρώδης διαβήτης)

Η αρχική βλάβη μπορεί να είναι συνέπεια διαφόρων παθολογικών διαδικασιών αλλά το χαρακτηριστικό είναι πως η ηπατική βλάβη δεν είναι οξεία.

Συμπτώματα κίρρωσης ήπατος

• Εξωτερικά συμπτώματα: ικτερική εμφάνιση οφθαλμού, αλωπεκίαση, αστηριξία, γυναικομαστία, ασκίτης, μεταβολή κατανομής τριχοφυΐας, ατροφία όρχεων, οίδημα
• Εσωτερικά συμτώματα: εγκεφαλοπάθεια, κιρσοί οισοφάγου, πυλαία υπέρταση, κίρρωση, ηπατονεφρικό σύνδρομο, σκουρόχρωμα ούρα, ανοιχτόχρωμα κόπρανα

Ηπατική νόσος και διατροφή

Υπάρχουν κάποιες σοβαρές επιπλοκές που έχουν επιπτώσεις στη διατροφή, όπως ο υποσιτισμός, ο ασκίτης, η υπονατριαιμία, η ηπατική εγκεφαλοπάθεια, οι μεταβολές της γλυκόζης, η δυσαπορρόφηση του λίπους, το ηπατονεφρικό σύνδρομο και η οστεοπενεία.

Ο μέτριος ή προχωρημένος υποσιτισμός είναι κοινό εύρημα στους ασθενείς με προχωρημένη ηπατοπάθεια.

Πριν δοθεί η κατάλληλη διατροφική θεραπεία για την κίρρωση ήπατος, πρέπει να εκτιμηθεί η έκταση και η αιτία υποσιτισμού: σωματικό βάρος, ανθρωπομετρικές μετρήσεις, υψηλός δείκτης κρεατίνης, ισορροπία αζώτου, επίπεδα σπλαχνικής πρωτεΐνης, όρεξη, αλλαγή στη γεύση και όρεξη, κ.α.

Απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά για ασθενείς με κίρρωση του ήπατος

Ενέργεια: οι απαιτήσεις σε ενέργεια διαφέρουν μεταξύ των ασθενών με κίρρωση. Οι περισσότερες μελέτες έχουν υπολογίσει την απώλεια ενέργειας ηρεμίας (REE) σε αυτούς τους ασθενείς για να προσδιοριστούν οι ημερήσιες ενεργειακές απαιτήσεις.

Γενικά οι απαιτήσεις ενέργειας σε ηπατικούς ασθενείς χωρίς ασκίτη κυμαίνονται περίπου 120-140% των REE, ενώ σε ασθενείς με ασκίτη ή δυσαπορρόφηση ή μόλυνση, πάμε στις 150-170% REE (περίπου 25-35 θερμίδες ανά κιλό σωματικού βάρους).

Σε περίπτωση που υπάρχουν συμπληρώματα διατροφής είτε από το στόμα είτε από σωλήνα σίτισης, θέλουμε να εξασφαλίζουν τη βέλτιστη σίτιση και να μειώνουν τις επιπλοκές.

Λίπη: γενικά προτείνεται ένα ποσοστό από 25-40% στα λιπαρά. Το σώμα προτιμάει τα λιπίδια ως υποστρώματα ενέργειας.

Πρωτεΐνη: η κίρρωση εδώ και καιρό θεωρείται ως μία καταβολική νόσος με αυξημένη απώλεια πρωτεΐνης και ανεπαρκή ανασύνθεση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εξάντληση των αποθεμάτων της σπλαχνικής πρωτεΐνης και την απώλεια μυϊκού όγκου.

Οι ασθενείς με κίρρωση του ήπατος έχουν επίσης αυξημένη χρήση πρωτεΐνης. Από μελέτες προτείνεται 0,8-1,0 γραμμάρια πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους ώστε να πετύχουμε το ισοζύγιο αζώτου σε ασθενείς με σταθερή κίρρωση.

Σε άλλες περιπτώσεις πιο σοβαρές χορηγείται τουλάχιστον 1,5 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους.

Βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία: τα συμπληρώματα αυτά είναι απαραίτητα σε όλους τους ασθενείς εξαιτίας του μοναδικού ρόλου του ήπατος στη διατροφική μεταφορά, αποθήκευση και μεταβολισμό.

Η έλλειψη βιταμινών μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές, όπως για παράδειγμα η έλλειψη φυλλικού οξέος και βιταμίνης Β12 μπορεί να οδηγήσει σε μακροκυτταρική αναιμία. Η έλλειψη των λιποδιαλυτών βιταμινών παρατηρήθηκε σε όλους τους ασθενείς. Για αυτό το λόγο τα συμπληρώματα διατροφής είναι αναγκαία.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: Ψωρίαση: Τροφές που απαγορεύονται + πρόγραμμα διατροφής

Ακολούθησε την fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook, στο Υoutube, στο TikTok και στο Instagram

Χριστιάνα Αμπατζή, Διατροφολόγος – Διαιτολόγος, Λέσβος

Ακολούθησε την Χριστιάνα στο Facebook και στο Instagram

Πηγές:

Kathleen Mahan, S. E.-S. (2014). Krause’s Θεραπευτική Διατροφή. Λίτσας.

Stephen McPhee, Χ. Μ. (2009). Παθολογική Φυσιολογία. Λίτσας.