Κάνει να πίνω καφέ το πρωί με άδειο στομάχι;

Οι περισσότεροι το πρωί, με το που ξυπνήσουν θέλουν να γευτούν τον καφέ τους. Ο καφές το πρωί με άδειο στομάχι, (νηστικοί) δηλαδη έχει επιπτώσεις στον οργανισμό μας ή όχι;

Λόγω της υψηλής του δημοτικότητας, ο καφές, έχει διεγείρει το ενδιαφέρον για τις πιθανές ωφέλιμες  ή επιβλαβείς ιδιότητες του για την υγεία μας.

Η αλήθεια είναι πως όταν ο καφές καταναλώνεται σε συγκεκριμένες ποσότητες και συχνότητα μπορεί να ενισχύσει την απόδοση (νοητική και σωματική) λόγω της διεγερτικής δράσης της καφεΐνης, ενώ ίσως, υπό προϋποθέσεις, να μπορεί να συμβάλλει στην απώλεια βάρους και να δράσει προστατευτικά ενάντια στον κίνδυνο παθήσεων όπως το Αλτσχάιμερ, τα καρδιαγγειακά και ο Διαβήτης τύπου (Papakonstantinou et al., 2016, Shabir et al., 2018).

Βέβαια, οι παθήσεις αυτές είναι πολύ-παραγοντικές και οι προϋποθέσεις να επωφεληθούμε από τον καφέ, ενδέχεται να εξαρτώνται αντίστροφα με τις συνήθειες που έχουμε αναπτύξει σε σχέση με αυτό το αγαπημένο ρόφημα.

Κι ερχόμαστε στην πολύ βασική απορία: «Πειράζει να πίνω καφέ το πρωί με άδειο στομάχι;». Η απάντηση είναι περίπλοκη, όπως και η λειτουργία του οργανισμού μας. Όμως, ας βάλουμε μια σειρά.

Καφές και επιπτώσεις στο πεπτικό σύστημα

Πράγματι, φαίνεται πως η κατανάλωση καφέ μπορεί να διεγείρει την έκκριση γαστρικού οξέος (Poole et al., 2017) και πράγματι, υπάρχει το ερώτημα αν αυτό το οξύ μπορεί να βλάψει την υγεία του στομάχου, ιδίως όταν δε βρίσκεται τροφή μέσα σε αυτό για να τη διασπάσει.

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν γενικά, ή για τους ιδίους, πως ο καφές ερεθίζει το στομάχι, επιδεινώνει συμπτώματα γαστρεντερικών διαταραχών, όπως του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου ή των ελκών και προκαλεί καούρα, έλκη, ναυτία, παλινδρόμηση και δυσπεψία.

Ωστόσο, τα ερευνητικά αποτελέσματα είναι αντιφατικά, χωρίς ξεκάθαρη σχέση της κατανάλωσης καφέ με αυτές τις επιπτώσεις (Nieber K., 2017). Επιπλέον, παρόλο που αποδεικνύουν συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης καφέ και της εμφάνισης συμπτωμάτων καούρας, εμέτου και δυσπεψίας σε υπερευαίσθητα άτομα στην καφεΐνη, αυτά δεν αναδεικνύουν διαφορές μεταξύ της κατανάλωσης καφέ με γεμάτο ή άδειο στομάχι (DiBaise J., 2003).

Φυσικά, ο πιο ειδικός για να καταλάβει αν βιώνει αντίστοιχα συμπτώματα καταναλώνοντας καφέ και υπό ποιες συνθήκες, είναι ο ίδιος μας ο εαυτός. Αν παρατηρούμε τέτοια συμπτώματα χρειάζεται να προσαρμόζουμε τις διατροφικές μας συνήθειες υπό την καθοδήγηση Διαιτολόγου – Διατροφολόγου ή και γαστρεντερολόγου.

Πρωινός καφές με άδειο στομάχι και ορμόνη του stress «κορτιζόλη»

Υπάρχουν ενδείξεις πως η καφεΐνη στον καφέ μπορεί να διεγείρει την έκκριση κορτιζόλης (Lovallo et al. 2005).

Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη που ενώ γενικά συμβάλλει στη ρύθμιση του μεταβολισμού, της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, χαρακτηρίζεται ως ορμόνη του stress, επειδή όταν αυτή παρουσιάζεται αυξημένη για παρατεταμένο διάστημα μπορεί να συμβάλλει και στην εμφάνιση διαταραχών υγείας, όπως είναι η απώλεια της οστικής μάζας, η αύξηση της αρτηριακής πίεσης, και ο κίνδυνος διαβήτη τύπου 2 και καρδιακών παθήσεων (Poole et al., 2017; Ratajczak et al., 2021).

Φυσιολογικά, τα επίπεδα της κορτιζόλης είναι αυξημένα το πρωί που ξυπνάμε, πιο μειωμένα κατά τη διάρκεια της ημέρας και πάλι πιο αυξημένα στο ξεκίνημα του ύπνου μας. Εύλογα, λοιπόν, θα ανησυχούσαμε μήπως, εφόσον το πρωί η κορτιζόλη βρίσκεται στην κορυφή της, το να πιούμε καφέ μπορεί να αυξήσει τα επίπεδά της πέρα από το φυσιολογικό και να αποβεί επικίνδυνο για την υγεία μας.

Και εδώ τα ερευνητικά ευρήματα είναι αντιφατικά, με έμφαση στο ότι ακόμα και οι καταναλωτές που εμφάνισαν κάποια αύξηση στα επίπεδά της, αυτή δεν ήταν σημαντική, ενώ δεν έχουν αναδειχθεί αρκετές διαφορές ως προς την αύξηση αυτή σε σχέση με την κατανάλωση καφέ το πρωί με γεμάτο ή με άδειο στομάχι.

Ακόμα, φαίνεται πως αυτή η αύξηση της κορτιζόλης λόγω του καφέ είναι προσωρινή και υποστηρίζεται πως αν δε συνυπάρχουν άλλοι παράγοντες κινδύνου, δε θα μπορούσε να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμες επιπλοκές στην υγεία μας (Lovallo et al. 2005; Higdon & Frei 2006; Papakonstantinou et al. 2016).

Πρωινός καφές, παράληψη πρωινού γεύματος και επιπτώσεις

Λέγεται πως το πρώτο γεύμα όταν ξυπνάμε, μπορεί να ρυθμίσει τη διατροφική μας πρόσληψη μέσα στην υπόλοιπη μέρα.

Ας σκεφτούμε πως έχουμε παραμείνει σε κατάσταση νηστείας όλο το βράδυ, ενώ ο οργανισμός μας συνεχίζει να επιτελεί τις λειτουργίες που μας κρατούν ζωντανούς, ξοδεύοντας συστατικά και ενέργεια. Μέχρι να ξυπνήσουμε έχουμε οδηγηθεί σε κάποιες απώλειες που πρέπει να καλυφθούν.

Αν δεν καλυφθούν από την τροφή  θα έχουμε ακόμα εντονότερη επιθυμία για τροφή στη συνέχεια της ημέρας, ώστε να υπερκαλύψουμε την χαμένη ενέργεια. Αν πάλι υπάρχουν άνθρωποι που επιμένουν να καταφεύγουν σε αυτή την πρακτική για να «γλιτώσουν από τις θερμίδες ενός γεύματος, εκτός ότι αυτό δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί υγιές σκεπτικό, σύμφωνα με Schubert et al. (2017), η καφεΐνη δε μπορεί να θεωρηθεί αποτελεσματικό κατασταλτικό της όρεξης.

Ακόμα και αν λειτουργήσει ως υποκατάστατο για ένα γεύμα, δεν αναιρείται ότι μπορεί να οδηγηθούμε σε αυξημένη ενεργειακή κατανάλωση  στη συνέχεια της ημέρας.

Πρωινός καφές με άδειο στομάχι και επιπτώσεις σε αποθέματα ασβεστίου

Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της καφεΐνης, συνεπώς και του καφέ, είναι πως για τον μεταβολισμό της καταναλώνεται ασβέστιο. Υπό αυτή τη συνθήκη, όταν δεν έχει καταναλωθεί η αναγκαία ποσότητα ασβεστίου από ένα γεύμα, όπως το πρωινό, ο σκέτος καφές μπορεί να προωθήσει την απώλεια ασβεστίου από τα οστά μας και την απώλεια οστικής μάζας.

Αυτό μπορεί να αντισταθμιστεί προσθέτοντας μια ποσότητα γάλακτος στον καφέ μας.

Υπάρχουν όμως και άτομα που δυσκολεύονται να καλύπτουν διατροφικά τις ανάγκες τους σε ασβέστιο, ή που παρουσιάζουν δυσ-απορροφήσεις θρεπτικών συστατικών (πχ λόγω φλεγμονώδους νόσου του εντέρου), ή που ήδη πάσχουν από οστεοπενία ή οστεοπόρωση. Όμως, όσο τηρούμε τις συστάσεις κατανάλωσης καφεΐνης δεν κινδυνεύουμε από υπερβολικές απώλειες ασβεστίου, εξαιτίας της πρόσληψης σε αυτή (Ratajczak et al., 2021).

Συνιστάμενη ημερήσια πρόσληψη καφεΐνης

Για τους υγιείς ενήλικες, ο FDA (U.S. Food & Drug Administration) αναφέρει ως ασφαλή πρόσληψη καφεΐνης την ημέρα έως και 400mg. Αυτή η ποσότητα είναι αντίστοιχη με 4 φλιτζάνια. Αυτές οι συστάσεις δεν αναφέρονται σε παιδιά, εφήβους και εγκύους, οι οποίοι παρουσιάζουν αντενδείξεις στην κατανάλωση καφεΐνης.

Τελικά να πίνω καφέ το πρωί νηστικός;

Πολλοί είναι εκείνοι που το πρωί καταναλώνουν μόνο καφέ και τίποτα άλλο. Σύμφωνα με τη παραπάνω ανάλυση, φαίνεται πως είναι λίγα τα επιστημονικά στοιχεία που δείχνουν ότι η κατανάλωσή του με άδειο στομάχι είναι επιβλαβής για την υγεία.

Όμως, όπως αναφέρθηκε ήδη, το θέμα είναι πολύ-παραγοντικό, και ενδεχομένως να είναι επιβλαβές για εσάς ο τρόπος που πίνετε τον καφέ σας, ή η συνήθεια που έχετε διαμορφώσει γύρω από την κατανάλωση καφέ, που μπορεί να συνδέεται με διατροφικές παραλείψεις και θέμα συνολικά μέσα στην ημέρα (Higdon & Frei 2006).

Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται να αφουγκράζεστε το σώμα σας και να προσαρμόζετε την κατανάλωση σε καφέ ανάλογα, ενώ η συμβουλευτική από Διαιτολόγο – Διατροφολόγο μπορεί να αποδειχθεί πολύ βοηθητική.

Ακολούθησε το fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Απο την Ελεάννα Τσιτσιμπίκου, Διαιτολόγο – Διατροφολόγο

Βιβλιογραφία

Adila Saimaiti, Dan-Dan Zhou, Jiahui Li, Ruo-Gu Xiong, Ren-You Gan, Si-Yu Huang, Ao Shang, Cai-Ning Zhao, Hang-Yu Li, Hua-Bin Li. (2022) Dietary sources, health benefits, and risks of caffeine. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 0:0, pages 1-19.

DiBaise J. K. (2003). A randomized, double-blind comparison of two different coffee-roasting processes on development of heartburn and dyspepsia in coffee-sensitive individuals. Digestive diseases and sciences, 48(4), 652–656. https://doi.org/10.1023/a:1022860019852

Higdon, J.V. and Frei, B., (2006). Coffee and Health: A Review of Recent Human Research. Crit. Rev. Food Sci. Nutr. 46, 101–123

Lovallo, W. R., Whitsett, T. L., al’Absi, M., Sung, B. H., Vincent, A. S., & Wilson, M. F. (2005). Caffeine stimulation of cortisol secretion across the waking hours in relation to caffeine intake levels. Psychosomatic medicine, 67(5), 734–739. https://doi.org/10.1097/01.psy.0000181270.20036.06

Nieber K. (2017). The Impact of Coffee on Health. Planta medica, 83(16), 1256–1263. https://doi.org/10.1055/s-0043-115007

Papakonstantinou, E., Kechribari, I., Sotirakoglou, Κ., Tarantilis, P., Gourdomichali, T., Michas, G., Kravvariti, V., Voumvourakis, K., & Zampelas, A. (2016). Acute effects of coffee consumption on self-reported gastrointestinal symptoms, blood pressure and stress indices in healthy individuals. Nutrition journal, 15, 26. https://doi.org/10.1186/s12937-016-0146-0

Poole, R., Kennedy, O. J., Roderick, P., Fallowfield, J. A., Hayes, P. C., & Parkes, J. (2017). Coffee consumption and health: umbrella review of meta-analyses of multiple health outcomes. BMJ (Clinical research ed.), 359, j5024. https://doi.org/10.1136/bmj.j5024

Ratajczak, A. E., Szymczak-Tomczak, A., Zawada, A., Rychter, A. M., Dobrowolska, A., & Krela-Kaźmierczak, I. (2021). Does Drinking Coffee and Tea Affect Bone Metabolism in Patients with Inflammatory Bowel Diseases? Nutrients, 13(1), 216. https://doi.org/10.3390/nu13010216

Schubert, M. M., Irwin, C., Seay, R. F., Clarke, H. E., Allegro, D., & Desbrow, B. (2017). Caffeine, coffee, and appetite control: a review. International journal of food sciences and nutrition, 68(8), 901–912. https://doi.org/10.1080/09637486.2017.1320537

Shabir, A., Hooton, A., Tallis, J., & F Higgins, M. (2018). The Influence of Caffeine Expectancies on Sport, Exercise, and Cognitive Performance. Nutrients, 10(10), 1528. https://doi.org/10.3390/nu10101528

Temple, J. L., Bernard, C., Lipshultz, S. E., Czachor, J. D., Westphal, J. A., & Mestre, M. A. (2017). The Safety of Ingested Caffeine: A Comprehensive Review. Frontiers in psychiatry, 8, 80. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2017.00080

U.S. FOOD & DRUG ADMINISTRATION., (2018). Available at: https://www.fda.gov/consumers/consumer-updates/spilling-beans-how-much-caffeine-too-much