Ημερήσια κατανομή θερμίδων: Πώς πρέπει να γίνεται;

Πώς πρέπει να κατανέμονται οι θερμίδες μέσα στην ημέρα;

Το πώς και τι θα φάμε μέσα στη μέρα, και μέχρι ποια ώρα αποτελούν βασικά ζητήματα συζήτησης γύρω από τη διατροφή. Στο δημοτικό μαθαίνουμε ότι το πρωινό είναι πιο βασικό γεύμα της ημέρας, και το βράδυ θα πρέπει να τρώμε ελαφριά, ενώ ορισμένοι προτιμούν να αποφεύγουν το πρωινό. Στο εξωτερικό, το κύριο γεύμα της ημέρας είναι το βραδινό, ενώ στην Ελλάδα στο μεσημεριανό.

Γράφει η Μαρία Μαντζώρου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Μυτιλήνη

Τι λένε οι έρευνες για όλα αυτά;

Τα τελευταία χρόνια, ένας νέος κλάδος της επιστήμης της διατροφής είναι η “χρονοδιατροφή”, η οποία εξετάζει την αλληλεπίδραση της ώρας σίτισης και της μεταβολικής υγείας με τον κιρκάρδιο ρυθμό.

Ο κιρκάρδιος ρυθμός είναι το σύστημα που ελέγχει τον καθημερινό βιολογικό ρυθμό, συγχρονίζοντας τη φυσιολογία (μεταβολισμός, έκφραση γονιδίων) και τη συμπεριφορά (ύπνος, σίτιση), ανάλογα με την ώρα της ημέρας, και επηρεάζεται από εξωτερικά ερεθίσματα, όπως  την εναλλαγή φωτός-σκότους και τα επεισόδια σίτισης (γεύματα και σνακ).

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας έχει οδηγήσει στην πολύωρη έκθεση στο τεχνητό φως των συσκευών, στην πρόσληψη τροφής αργά το βράδυ, ειδικά σε άτομα που εργάζονται με κυλιόμενο ή νυχτερινό ωράριο, και στην κατάκλιση πολύ αργά το βράδυ.

Αυτές οι καθημερινές πρακτικές μπορούν να “αποσυντονίσουν” τον κιρκάρδιο ρυθμό, και να οδηγήσουν σε διαταραγμένο μεταβολισμό γλυκόζης και  καρδιομεταβολικές νόσους, όπως και έχει φανεί σε μελέτες σε νοσηλευτές που δουλεύουν κυλιόμενο ωράριο.

Οι μελέτες έχουν εστιάσει στα ωράρια σίτισης, και στον αριθμό και το μέγεθος των επεισοδίων σίτισης, όμως, η δυσκολία που αντιμετωπίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η διαφορετική κουλτούρα γύρω από το φαγητό (πχ. σε μερικές χώρες 1μμ θεωρείται αργά για φαγητό, και σε άλλες χώρες 1μμ είναι νωρίς για φαγητό), και το γεγονός ότι η διατροφική συμπεριφορά ενός ατόμου έχει διαφέρει μέρα με τη μέρα.

Κατανάλωση θερμίδων πριν το μεσημέρι

Έχει παρατηρηθεί ότι η κατανάλωση της πλειοψηφίας των θερμίδων νωρίς στη μέρα, πριν τις 3 μμ, σχετίζεται με χαμηλότερη ενεργειακή πρόσληψη, υψηλότερης ποιότητας διατροφή και πιο καλά δομημένα γεύματα.

Σε μελέτες παρατήρησης, το αυξημένο σωματικό βάρος σχετίστηκε με την πρακτική της πρόσληψης των περισσότερων θερμίδων του εικοσιτετραώρου αργότερα μέσα στην ημέρα, ή το βράδυ.

Παράλληλα, μειωμένη πιθανότητα για αυξημένο σωματικό βάρος είχαν όσοι κατανάλωναν τις περισσότερες θερμίδες στο πρωινό και το μεσημεριανό. Βέβαια, η συσχέτιση αυτή φαίνεται να οφείλεται στην υψηλότερη πρόσληψη θερμίδων όταν οι περισσότερες θερμίδες καταναλώνονται αργότερα μέσα στη μέρα.

Παράλληλα, η μη σταθερότητα στα γεύματα του πρωινού και του μεσημεριανού έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για μεταβολικό σύνδρομο μακροπρόθεσμα, και ενδεχομένως επηρεάζει την επιλογή γευμάτων την υπόλοιπη μέρα. Γενικότερα, η τακτική κατανάλωση πρωινού φαίνεται να έχει προστατευτική δράση ενάντια στον διαβήτη τύπου ΙΙ.

Πώς πρέπει να κατανέμονται οι θερμίδες μέσα στην ημέρα;

Τα μέχρι τώρα δεδομένα της χρονοδιατροφής μας οδηγούν στη σύσταση του να δώσουμε έμφαση στην κατανάλωση των περισσότερων θερμίδων της ημέρας στο πρωινό και το μεσημεριανό, με την κατανάλωση ελαφρών γευμάτων σχετικά νωρίς το βράδυ.

Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να κοιμηθούμε νηστικοί ή πεινασμένοι ή ότι θα πρέπει να παραλείψουμε το βραδινό μας, αλλά να επιλέξουμε ένα θρεπτικό, ελαφρύ βραδινό, και αν κοιμόμαστε αργά το βράδυ ή δουλεύουμε νύχτα, να προτιμήσουμε θρεπτικά γεύματα και σνακ που είναι πλούσια σε πρωτεΐνη.

Τα πλεονεκτήματα του να δώσουμε έμφαση στην κατανάλωση των περισσότερων θερμίδων νωρίς στη μέρα έχουν να κάνουν με τη ρύθμιση του βάρους, της γλυκόζης και των λιπιδίων του αίματος, αν και οι ακριβείς μηχανισμοί, ιδιαίτερα πίσω από την ρύθμιση του βάρους, δεν έχουν αποσαφηνιστεί ακόμη.

Ακολούθησε το fmh.gr στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Μαρία Μαντζώρου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Μυτιλήνη

Ακολούθησε την Μαρία στο Facebook και στο Instagram

Πηγές

• Flanagan A, Bechtold DA, Pot GK, Johnston JD. Chrono-nutrition: From molecular and neuronal mechanisms to human epidemiology and timed feeding patterns. J Neurochem. 2021 Apr;157(1):53-72. doi: 10.1111/jnc.15246. Epub 2020 Dec 10. PMID: 33222161.
• Beccuti G, Monagheddu C, Evangelista A, Ciccone G, Broglio F, Soldati L, Bo S. Timing of food intake: Sounding the alarm about metabolic impairments? A systematic review. Pharmacol Res. 2017 Nov;125(Pt B):132-141. doi: 10.1016/j.phrs.2017.09.005. Epub 2017 Sep 18. PMID: 28928073.
• Vetter C, Devore EE, Ramin CA, Speizer FE, Willett WC, Schernhammer ES. Mismatch of Sleep and Work Timing and Risk of Type 2 Diabetes. Diabetes Care. 2015 Sep;38(9):1707-13. doi: 10.2337/dc15-0302. Epub 2015 Jun 24. PMID: 26109502; PMCID: PMC4542269.
• Molzof HE, Wirth MD, Burch JB, Shivappa N, Hebert JR, Johnson RL, Gamble KL. The impact of meal timing on cardiometabolic syndrome indicators in shift workers. Chronobiol Int. 2017;34(3):337-348. doi: 10.1080/07420528.2016.1259242. Epub 2017 Jan 20. PMID: 28107043; PMCID: PMC5527274.