H επίδραση της φυσικής δραστηριότητας στην αυτοαντίληψη ατόμων με κινητικές αναπηρίες
Είναι δεδομένο ότι η εικόνα πού έχει ένα άτομο για τον εαυτό του διαμορφώνεται μέσα από έναν πολύπλοκο ψυχικό μηχανισμό στον οποίο παίζει σπουδαίο ρόλο η εικόνα που έχουν οι άλλοι για αυτόν.
Η σύγχρονη κοινωνία δίνει ιδιαίτερη έμφαση και βαρύτητα στην εξωτερική εμφάνιση, με αποτέλεσμα αυτή να αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες στη διαμόρφωση της έννοιας του εαυτού.
Η έννοια του εαυτού, με βασικές συνιστώσες την αυτοαντίληψη και την αυτοεκτίμηση, έχει κατά τις τελευταίες δεκαετίες αποτελέσει αντικείμενο έντονης ερευνητικής δραστηριότητας, η οποία εστιάστηκε στη μελέτη των ατομικών και αναπτυξιακών διαφορών, καθώς και στο λειτουργικό ρόλο της αυτοαντίληψης και της αυτοεκτίμησης στο σύστημα του εαυτού .
Αυτοαντίληψη ορίζεται ως η αντίληψη που έχει κάποιο άτομο για τον εαυτό του και θεωρείται μια άμεση και βασική μέτρηση της ικανότητας για εκτίμηση –αξιολόγηση της ανθρώπινης δυναμικής του.
Ένα από τα πιο σημαντικά συστατικά της αυτοαντίληψης, είναι η αυτοεκτίμηση, η οποία περιγράφει το εύρος ή την έκταση την οποία το άτομο πιστεύει ότι είναι ικανό και άξιο .Οι άνθρωποι αναπτύσσουν την προσωπικότητας τους, εν μέρει, με βάση το πως τους αξιολογούν οι άλλοι. Η πτυχή του εαυτού που βασίζεται στην εξωτερική ανατροφοδότηση και έγκριση ή στοργή από άλλους που θεωρούμε σημαντικούς έχει συσχετιστεί με την αυτοεκτίμηση .
Η αναπηρία είναι ένα φαινόμενο που στιγματίζει. Οι επιπτώσεις του μπορεί να είναι βαθιές όταν συνδυαστούν με την κοινωνική απαξίωση. Η αυτοεκτίμηση εξισώνεται με την αίσθηση αξίας, επάρκειας και αυτοσεβασμού του ατόμου .
Στο πλαίσιο της αναπηρίας και της χρόνιας ασθένειας, η μειωμένη αυτοεκτίμηση έχει συσχετιστεί με μεγαλύτερους λειτουργικούς περιορισμούς . H απώλεια της ικανότητας εκτέλεσης των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής μπορεί να απειλήσει την αίσθηση του εαυτού.
Η φυσική δραστηριότητα θεωρείται ως η κύρια πηγή της ανθρώπινης απόδοσης, ενώ κοινά αποδεκτή πλέον είναι η συνεισφορά της άσκησης στην ψυχολογική ανάπτυξη, συντελώντας στη διαμόρφωση μιας πολύπλευρης και αρμονικής προσωπικότητας .
Ο αθλητισμός για τα άτομα με αναπηρία προσφέρει διάφορα οφέλη μέσω της βελτιωμένης φυσικής ικανότητας, της αυξανόμενης αυτοπεποίθησης, και της συντροφικότητας . Αντιθέτως, η σωματική αδράνεια έχει βρεθεί να είναι ένας σημαντικός συμβάλλοντας παράγοντας στη σωματική υγεία των ατόμων με αναπηρία .
Η άσκηση και η φυσική δραστηριότητα συνεισφέρουν όχι μόνο στη βελτίωση και στη διαμόρφωση της προσωπικότητας, αλλά και στην ορθή αντίληψη και εκτίμηση που έχει κάποιος για τον εαυτού του επιδρώντας συνολικά στη σωματική και ψυχολογική του ευεξία.
Μελέτες που αξιολόγησαν το ρόλο της φυσικής δραστηριότητας στις ζωές των ατόμων με κινητικές αναπηρίες υποστηρίζουν ότι η συμμετοχή στη φυσική δραστηριότητα παρέχει ψυχολογικά και σωματικά οφέλη.
Οι Blinde και McClung (1997) βρήκαν ότι η συμμετοχή σε ατομικά αθλήματα ανδρών και γυναικών με κινητικές αναπηρίες είχε αντίκτυπο στο «σωματικό εαυτό τους» με τέσσερις τρόπους: (α) βίωσαν τα σώματα τους με νέους τρόπους β) οι αντιλήψεις για τα σωματικά τους χαρακτηριστικά βελτιώθηκαν, (γ) η συμμετοχή επαναπροσδιόρισε τις σωματικές τους ικανότητες, και (δ) η συμμετοχή αύξησε την αυτοπεποίθηση τους στο να παίρνουν μέρος σε νέες φυσικές δραστηριότητες. Επίσης, ενισχύθηκε το κοινωνικό τους προφίλ λόγω της έκθεσης τους σε διευρυμένες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και της ανάπτυξης κοινωνικών δραστηριοτήτων σε άλλα πλαίσια.
Συμπερασματικά, η συχνή φυσική δραστηριότητα των ατόμων με κινητικές αναπηρίες συνεπάγεται και βελτίωση του επιπέδου αυτοεκτίμησης. Η συμμετοχή τους σε σωματικές δραστηριότητες αυξάνει τη σωματική τους ικανότητα επιδρώντας θετικά στην εκτίμηση του ίδιου του ατόμου. Κατά συνέπεια η αυξημένη εκτίμηση οδηγεί σε αύξηση της αυτοεκτίμησης και σε μεγαλύτερη έλξη για φυσική δραστηριότητα. Μέσω της άθλησης, τα άτομα με αναπηρίες αποκτούν περισσότερες ευκαιρίες για αυτενέργεια και ανάληψη πρωτοβουλιών, αποβάλλοντας αρνητικές σκέψεις από πιθανές αρνητικές εμπειρίες της ζωής.
Νάτσιου Σοφία, Καθηγήτριας Ειδικής Φυσικής Αγωγής
eletefa.gr
