Ανεπάρκεια ενζύμου G6PD και διατροφή

Το G6PD (δεϋδρογονάση της 6 φωσφορικής γλυκόζης) είναι ένζυμο που βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια και τα προστατεύει από βλαβερές ουσίες.

Τι είναι ανεπάρκεια G6PD;

Ορισμένα άτομα εμφανίζουν ελαττωμένη δραστικότητα του ενζύμου G6PD σε σχέση με τη φυσιολογική με αποτέλεσμα τα ερυθρά τους αιμοσφαίρια να μην προστατεύονται από βλαβερές ουσίες.

Τα άτομα αυτά λέμε εμφανίζουν ανεπάρκεια στο ένζυμο G6PD  ή κυάμωση ή φαβισμό. Η ανεπάρκεια G6PD είναι κληρονομική και εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες.

Γράφει ο Γιάννης Γιαννακόπουλος, Διαιτολόγος Διατροφολόγος. Λιβαδειά

Συνέπειες 

To άτομο με έλλειψη G6PD εάν εκτεθεί σε συγκεκριμένους επιβαρυντικούς παράγοντες ενδεχομένως να πάθει αιμολυτική αναιμία. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια καταστρέφονται ταχέως με τον οργανισμό να μην προλαβαίνει να τα αντικαταστήσει με νέα.

Τα συμπτώματα της αιμολυτικής αναιμίας είναι:

• η ωχρότητα,
• ο κιτρινισμός του δέρματος,
• η εύκολη κόπωση,
• τα σκούρα κόπρανα και ούρα,
• η βραχύπνοια,
• η ταχυκαρδία,
• η διόγκωση του σπλήνα και
• ο ίκτερος στα νεογνά.

Πώς γίνεται  η διάγνωση της έλλειψης ενζύμου G6PD;

Ο μοναδικός τρόπος είναι να κάνει μια ειδική εξέταση αίματος που πραγματοποιείται με απλή αιμοληψία.

Διατροφή και έλλειψη G6PD

Tα άτομα με έλλειψη G6PD μπορούν να απολαύσουν παρόμοια δίαιτα και τρόπο ζωής με αυτά που δεν έχουν την πάθηση, αρκεί να αποφεύγουν τους πιθανούς επιβαρυντικούς παράγοντες.

Φάβα

Η κύρια τροφή που πρέπει να αποφεύγετε είναι η φάβα. Η κατανάλωση οποιουδήποτε μέρους του φυτού της φάβας μπορεί να προκαλέσει αιμολυτική αναιμία σε άτομα με έλλειψη G6PD.

Τα άτομα αυτά, θα πρέπει να είναι προσεκτικά με αλεύρια χωρίς γλουτένη και προϊόντα που παρασκευάζονται από αλεύρια χωρίς γλουτένη καθώς μπορεί να περιέχουν αλεύρι φάβας.

Αντιοξειδωτικά

Τα άτομα με ανεπάρκεια G6PD καλό θα ήταν να επικεντρωθούν στην κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικά που προστατεύουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια και υποστηρίζουν την καλή υγεία.

Παραδείγματα τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά είναι η κανέλα, το τζίντζερ, τα φρούτα του πάθους και η μαύρη σοκολάτα.

Βιταμίνη D

Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των επιπέδων βιταμίνης D, της ανεπάρκειας G6PD και της σοβαρότητας λοιμώξεων όπως το COVID-19.

Η γλουταθειόνη, η οποία δεν αναπληρώνεται επαρκώς σε άτομα με ανεπάρκεια G6PD, απαιτείται για τη διατήρηση των επιπέδων βιταμίνης D στο σώμα.

Έτσι, τα άτομα με ανεπάρκεια G6PD διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμίνης D και υποβαθμισμένης ανοσοποιητικής υγείας και επωφελούνται από την αυξημένη πρόσληψη βιταμίνης D.

Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες

Ορισμένες καταστάσεις, φάρμακα, χημικές ουσίες και τροφές που αυξάνουν το οξειδωτικό στρες μπορεί να πυροδοτήσουν την αιμόλυση σε άτομα με G6PD. Συγκεκριμένα:

• λοιμώξεις (από βακτήρια ιούς),
• εμπύρετες καταστάσεις,
• βιταμίνη C (σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις),
• χημικές ουσίες (ναφθαλίνη, χρωστικές ανιλίνης – χένα),
• τροφές (ποτά με κινίνη – tonic water),
• φάρμακα(αναλγητικά/αντιπυρετικά-acetatanilid,ανθελοονοσιακά-chloroquine,σουλφοναμίδες-dapsone).

Ενδεικτικό πρόγραμμα διατροφής για ατομα με έλλειψη ενζύμου G6PD

Πρωινό:1 ποτήρι γάλα ελαφρύ + 4 κ.σ. βρόμη + 1 κ.γ. μέλι +  λίγη κανέλα  κεϋλάνης

Δεκατιανό:1 ρόδι  + 2 κ.σ. ξηρούς καρπούς ανάλατους ωμούς

Μεσημεριανό:1 μερίδα φασολάκια (1 ½ κουτάλα) + 1 κ.σ. κατίκι Δομοκού  + 1 φέτα ψωμί ολικής

Απογευματινό:1 μήλο + 1  κ.γ. ταχίνι με κακάο + 1 γιαούρτι 2%

Βραδινό:1 τορτίγια ολικής με ομελέτα (2 αβγά, λαχανικά) +  1 φέτα τυρί του τοστ   

Συμπερασματικά, τα άτομα με έλλειψη του ενζύμου G6PD πρέπει να αποφεύγουν αυστηρά την κατανάλωση κουκιών, φάβας, ποτών που περιέχουν κινίνη (tonic water)  και τα φάρμακα που αντενδείκνυται.

Ακολούθησε το fmh.gr στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Γιάννης Γιαννακόπουλος, Διαιτολόγος Διατροφολόγος. Λιβαδειά

Ακολούθησε τον Γιάννη στο Facebook και στο Instagram

Βιβλιογραφία

• Gupta YP. Anti-nutritional and toxic factors in food legumes: a review. Plant Foods Hum Nutr. 1987;37(3):201-28. doi: 10.1007/BF01091786. PMID: 2853348.
• Hirota K, Totani M. [Glucose-6-phosphate dehydrogenase (G6PD)]. Nihon Rinsho. 2004 Dec;62 Suppl 12:800-3. Japanese. PMID: 15658454.
• Jain SK, Parsanathan R, Levine SN, Bocchini JA, Holick MF, Vanchiere JA. The potential link between inherited G6PD deficiency, oxidative stress, and vitamin D deficiency and the racial inequities in mortality associated with COVID-19. Free Radic Biol Med. 2020 Dec;161:84-91. doi: 10.1016/j.freeradbiomed.2020.10.002. Epub 2020 Oct 7. PMID: 33038530; PMCID: PMC7539020.
• La Vieille S, Lefebvre DE, Khalid AF, Decan MR, Godefroy S. Dietary restrictions for people with glucose-6-phosphate dehydrogenase deficiency. Nutr Rev. 2019 Feb 1;77(2):96-106. doi: 10.1093/nutrit/nuy053. PMID: 30380124.
• Lee SW, Chaiyakunapruk N, Lai NM. What G6PD-deficient individuals should really avoid. Br J Clin Pharmacol. 2017 Jan;83(1):211-212. doi: 10.1111/bcp.13091. Epub 2016 Sep 20. PMID: 27650490; PMCID: PMC5338146.
• Salati LM, Amir-Ahmady B. Dietary regulation of expression of glucose-6-phosphate dehydrogenase. Annu Rev Nutr. 2001;21:121-40. doi: 10.1146/annurev.nutr.21.1.121. PMID: 11375432.
• Zhu C, Yan H, Zheng Y, Santos HO, Macit MS, Zhao K. Impact of Cinnamon Supplementation on cardiometabolic Biomarkers of Inflammation and Oxidative Stress: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Complement Ther Med. 2020 Sep;53:102517. doi: 10.1016/j.ctim.2020.102517. Epub 2020 Jul 18. PMID: 33066854.