Εργομέτρηση: Τι είναι και πώς γίνεται

Η εργομέτρηση αναφέρεται στις διαδικασίες μέτρησης και αξιολόγησης του έργου στο πεδίο της άσκησης και της φυσικής δραστηριότητας.

Εργομετρικά τεστ γίνονται από όλες τις επαγγελματικές ομάδες και τους υψηλού επιπέδου αθλητές κατά τη διάρκεια μιας προπονητικής περιόδου με σκοπό να προσδιοριστεί το επίπεδο της φυσικής κατάστασης των αθλητών σε σχέση με την ταχύτητα, αντοχή, δύναμη και άλλες παραμέτρους.

Με βάση αυτές τις δοκιμασίες καθορίζεται το προπονητικό πρόγραμμα που θα ακολουθηθεί. Οι αθλητές μετριούνται πάντα πριν την επίσημη έναρξη της προπονητικής χρονιάς (αρχή της φάσης προετοιμασίας) και ακολούθως σε καίρια χρονικά σημεία, στα οποία περιμένουμε να έχουν δρομολογηθεί συγκεκριμένες αλλαγές στην φυσική κατάσταση.

Από την επαναμέτρηση αξιολογείται η αποτελεσματικότητα του υπάρχοντος προγράμματος άσκησης και τίθενται νέοι στόχοι.

Χαρακτηριστικά των εργομετρικών τεστ

Τα εργομετρικά τεστ σχεδιάζονται με βάση τις συγκεκριμένες ανάγκες κάθε αθλητικής δραστηριότητας. Τόσο στα ομαδικά όσο και στα ατομικά αθλήματα θα πρέπει να γίνονται οι απαραίτητες μετρήσεις που αφορούν αθλητικές ικανότητες σχετικές με την επιτυχία στο άθλημα.

Οι βασικές ικανότητες της καρδιοαναπνευστικής αντοχής (μέτρηση της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου και του αναερόβιου κατωφλιού), το wingate test (για την μέτρηση της ταχύτητας και της αντοχής στην ταχύτητα) και η δυναμομέτρηση (πχ δυναμοδάπεδο για τα χαρακτηριστικά της αλτικότητας) είναι μερικά χαρακτηριστικά τεστ για την αξιολόγηση της φυσικής κατάστασης.

Ορισμένες από τις δοκιμασίες εξετάζουν γενικά χαρακτηριστικά της απόδοσης όπως η αερόβια ικανότητα (το οξυγόνο που προσλαμβάνουν τα κύτταρα μας) και η μέγιστη ταχύτητα, στοιχεία που είναι σημαντικά για μια πληθώρα αθλημάτων και για κάθε επίπεδο φυσικής κατάστασης.

Οι υψηλού επιπέδου αθλητές ωστόσο πραγματοποιούν πολύ πιο ειδικά τεστ σχεδιασμένα για το δικό τους άθλημα, επίπεδο απόδοσης και τη δική τους θέση στο γήπεδο (πχ άλλο τεστ για τους επιθετικούς άλλο για τους αμυντικούς στο ποδόσφαιρο).

Τα γενικά τεστ της φυσικής κατάστασης συνήθως είναι ευρέως διαδεδομένες δοκιμασίες που πραγματοποιούνται με συγκεκριμένα πρωτόκολλα, με στόχο ο κάθε ασκούμενος να τα αναπαράγει με τον ίδιο τρόπο.

Αυτό έχει ως σκοπό να μπορεί να υπάρξει σύγκριση αποτελεσμάτων του ίδιου ασκούμενου ή και μεταξύ διαφορετικών ασκουμένων ή ομάδων. Αυτά τα γενικά τεστ εξετάζονται αρχικά στο γενικό πληθυσμό, όπου καθορίζεται η εγκυρότητα και η αξιοπιστία τους, ενώ επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την δημιουργία νορμών, δηλαδή προτύπων για τη σύγκριση των αθλητών με το γενικό πληθυσμό.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ : Φυσική κατάσταση: Ετσι θα μάθεις το επίπεδο που είσαι

Δέσμες δοκιμασιών εργομέτρησης

Οι δέσμες δοκιμασιών στα εργομετρικά τεστ είναι ένα σύνολο δοκιμασιών που μετρούν τις σημαντικότερες παραμέτρους της φυσικής κατάστασης με απλές και σχετικά ανέξοδες διαδικασίες.

Οι ερευνητές καταρτίζουν τις δοκιμασίες μέτρησης και περιγράφουν με σαφήνεια τις διαδικασίες εκτέλεσης τους, με τρόπο που να μπορεί να αναπαραχθούν και από λιγότερο εξειδικευμένα άτομα.

Χαρακτηριστική δέσμη είναι το Eurotest (Παλίνδρομο τρέξιμο αντοχής, χειροδυναμομέτρηση, άλμα σε μήκος χωρίς φόρα, αναδιπλώσεις από ύπτια κατάκλιση σε 30’’, εξάρτηση με λυγισμένους αγκώνες, παλίνδρομο τρέξιμο ταχύτητας, δίπλωση από εδραία θέση, ισορρόπηση σε δοκό, δερματοπτυχές).

Υπάρχουν επίσης δέσμες δοκιμασιών για τη μέτρηση της σωματικής σύστασης, όπως οι αμερικάνικες δέσμες NHANES με τη χρήση ανθρωπομετρικών οργάνων (μεζούρες, δερματοπτυχόμετρα) αλλά και ακριβών μηχανημάτων (DXA).

Το χαρακτηριστικό σε αυτές τις δέσμες είναι ότι οι μετρήσεις έχουν εφαρμοστεί σε τόσο μεγάλο δείγμα πληθυσμού το οποίο μπορεί να θεωρηθεί αντιπροσωπευτικό ολόκληρου του έθνους ή της ηπείρου.

Από αυτά τα τεστ προκύπτουν στατιστικά δεδομένα και μπορεί να συγκριθεί οποιοσδήποτε από την ίδια χώρα/ήπειρο σε σχέση με αυτά τα χαρακτηριστικά της φυσικής κατάστασης.

Έτσι για παράδειγμα αν θέλει κάποιος ευρωπαίος να αξιολογήσει την αλτική του ικανότητά, μπορεί να εκτελέσει το άλμα χωρίς φόρα, όπως περιγράφεται στο Eurotest και να ανατρέξει στις νόρμες που υπάρχουν για τους ευρωπαίους.

Δοκιμασίες ανεύρεσης ταλέντων

Μια σημαντική εφαρμογή της εργομετρίας αφορά στην ανίχνευση ταλέντων. Σε αυτό το πεδίο υπάρχουν εξειδικευμένα τεστ για την μέτρηση των φυσικών ικανοτήτων αλλά και των σωματομετρικών χαρακτηριστικών, τα οποία σχετίζονται με την εξέλιξη της ικανότητας ενός παιδιού πάνω σε ένα ή περισσότερα αθλήματα.

Οι δοκιμασίες αυτές είναι ξεχωριστές ανάλογα με την ηλικία κάθε παιδιού και ευαίσθητες να διακρίνουν την τάση που έχει ένα παιδί προς τα αθλήματα αυτά.

Μεγάλοι σύλλογοι, σωματεία και εθνικές ομοσπονδίες χρησιμοποιούν αυτό το εργαλείο για να προβλέψουν την εξέλιξη των αθλητών τους ή να κατευθύνουν τα παιδιά στο κατάλληλο άθλημα. Κάθε σοβαρή προσπάθεια προώθησης ενός αθλήματος βασίζεται στις δοκιμασίες ανεύρεσης ταλέντων, για να τροφοδοτηθεί το άθλημα με το καλύτερο έμψυχο υλικό.

Πρόληψη της υπερκόπωσης

Στο επίπεδο του αθλητισμού και ειδικά στον πρωταθλητισμό οι επιβαρύνσεις του οργανισμού είναι τόσο υψηλές, που συχνά οδηγούν σε πρόσκαιρη ή/και παρατεταμένη μείωση της απόδοσης αλλά και επιβάρυνση της ίδιας της υγείας των αθλητών.

Αναφερόμαστε σε μια κατάσταση υπερκόπωσης που καλείται σύνδρομο της υπερπροπόνησης των αθλητών, ένα φαινόμενο που μπορεί να επηρεάζεται από την υπερβολική ή/και μονότονη άσκηση σε συνδυασμό με άλλους ψυχολογικούς/εξωαγωνιστικούς παράγοντες.

Αν και υπάρχουν οδηγίες και προπονητικά συστήματα τα οποία βοηθούν τους προπονητές να την αποφύγουν και να εξελίξουν σωστά τη φυσική κατάσταση των αθλητών, ο καλύτερος τρόπος να την ελέγξουν είναι με την χρήση των εργομετρικών τεστ.

Πέρα από τις βιοχημικές εξετάσεις, που περιλαμβάνουν δείκτες υπερπροπόνησης με στοιχεία των αιματολογικών εξετάσεων, υπάρχουν και ειδικά τεστ (για παράδειγμα η μέτρηση της καρδιακής συχνότητας σε διάφορες περιόδους άσκησης ή στην ηρεμία) με τα οποία ο προπονητής μπορεί να προλάβει την υπερπροπόνηση.

Συμπερασματικά

Η εργομετρία αποτελεί έναν κλάδο της αθλητικής επιστήμης απαραίτητο στην καθοδήγηση των απλών αθλουμένων και αθλητών, πόσω μάλλον των αθλητών υψηλού επιπέδου σχετικά με την υγεία ή/και την αθλητική απόδοση.

Τα δεδομένα των μετρήσεων της εργομέτρησης αξιοποιούνται προς όφελος της βελτίωσης της απόδοσης και της φυσικής κατάστασης των αθλητών καθώς και για τη διερεύνηση και βελτίωση  των προπονητικών εργαλείων.

Ακολούθησε το fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Θοδωρής Τσακίρης , Γυμναστής – Εργοφυσιολόγος