Δυσλιπιδαιμία: Τι είναι, συμπτώματα, αντιμετώπιση, διατροφικές οδηγίες

Η δυσλιπιδαιμία είναι η ανισορροπία των επιπέδων των λιπιδίων στο αίμα. Τα λιπίδια αυτά είναι η χοληστερόλη, η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL), τα τριγλυκερίδια και η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL).

Η δυσλιπιδαιμία μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες όπως κάπνισμα, αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, παχυσαρκία κ.α., μπορεί, όμως, να είναι και κληρονομική εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό.

H δυσλιπιδαιμία ένα από τα νοσήματα με τον υψηλότερο επιπολασμό παγκοσμίως. Συγκεκριμένα περίπου 2,6 εκατομμύρια θάνατοι αποδίδονται σε δυσλιπιδαιμία ανά τον κόσμο.

Συμπτώματα δυσλιπιδαιμίας

Η δυσλιπιδαιμία είναι μία «αθόρυβη» νόσος, καθώς δεν προκαλεί εμφανή συμπτώματα. Βλάπτει, όμως, τον αυλό των αγγείων δημιουργώντας αθηρωματικές πλάκες με αποτέλεσμα οι αρτηρίες να στενεύουν και να μειώνεται η παροχή αίματος.

Την δυσλιπιδαιμία μπορούμε να την εντοπίσουμε και διαγνώσουμε μέσω των αιματολογικών εξετάσεων που είναι καλό να επαναλαμβάνονται κάθε έτος (απλός λιπιδαιμικός έλεγχος). Αν εκεί παρατηρηθούν παθολογικές τιμές, τότε είναι καλό να απευθυνθούμε σε ένα καρδιολόγο για να διερευνήσει περαιτέρω το ζήτημα.

Αντιμετώπιση

Για την πρόληψη αλλά και αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας συστήνεται:

• Η απώλεια βάρους, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο για την απόκτηση και διατήρηση ενός υγιούς δείκτη μάζας σώματος (Δ.Μ.Σ.= Βάρος/ ύψος² , όπου τα φυσιολογικά όρια είναι 18.5-25 kg/cm²).
• Η διακοπή του καπνίσματος.
• Η συστηματική σωματική δραστηριότητα, σύμφωνα με τις συστάσεις του γιατρού σας (150 λεπτά αερόβιας άσκησης μέσης έντασης, όπως π.χ. το γρήγορο περπάτημα, το κολύμπι, το ποδήλατο την εβδομάδα, αρκούν για τη μείωση της χοληστερόλης).
• Η σωστή φαρμακευτική αγωγή, όπου κρίνεται απαραίτητο.
• Η υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών.

Τι διατροφή να ακολουθήσουμε;

Όπως είδαμε και παραπάνω, ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της δυσλιπιδαιμίας είναι η διατροφή. Παρακάτω θα αναλυθούν οι βασικές διατροφικές οδηγίες που δίνονται από εθνικούς και παγκόσμιους φορείς για την πρόληψη της δυσλιπιδαιμίας.

Ίδιες είναι και οι διατροφικές οδηγίες που πρέπει να ακολουθήσει ο ασθενής μετά την διάγνωση, σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή αν αυτό κριθεί απαραίτητο από τον θεράποντα ιατρό.

Πιο συγκεκριμένα:

Συστήνεται να περιοριστεί η πρόσληψη:

1. Κορεσμένων και τρανς λιπαρών.

Τα κορεσμένα και τρανς λιπαρά βρίσκονται κυρίως σε συσκευασμένα σνακς εμπορίου όπως πατατάκια, γαριδάκια κ.α. αλλά και σε τηγανητά τρόφιμα. Προτιμήστε πηγές καλών λιπαρών όπως λιπαρά ψάρια πλούσια σε ω-3, αβοκάντο, ξηρούς καρπούς κτλ.

Αποφύγετε το τηγάνισμα και προτιμήστε άλλους τρόπους μαγειρέματος, όπως στο φούρνο ή στην κατσαρόλα ή προτιμήστε εναλλακτικές του τηγανίσματος όπως το air-fryer ή το αντικολλητικό τηγάνι.

2. Κόκκινου κρέατος.

Το κόκκινο κρέας, μοσχάρι-χοιρινό, καλό είναι να καταναλώνεται 1 φορά την εβδομάδα και η εβδομαδιαία κατανάλωση να μην ξεπερνά τα 300-500γρ την εβδομάδα. Μπορείτε να το αντικαταστήσετε με λευκό κρέας, κοτόπουλο-γαλοπούλα κ.α. ή και με ψάρι.

3. Επεξεργασμένου κρέατος και αλλαντικών.

Η κατανάλωση αλλαντικών, ανεξαρτήτως από τι είδος κρέατος έχουν προέλθει, πρέπει να μειώνεται στο λιγότερο δυνατό και η εβδομαδιαία κατανάλωση δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 20γρ.

4. Γαλακτοκομικών προϊόντων που παρασκευάζονται με πλήρες γάλα.

Προτιμήστε προϊόντα χαμηλά σε λιπαρά όπως γάλα/ γιαούρτι 2%, τυριά εκ φύσεως χαμηλά σε λιπαρά π.χ. κατίκι, ανθότυρο, κότατζ αλλά και τυριά με την ένδειξη light.

5. Τροφίμων και ποτών πλούσιων σε ζάχαρη.

Υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη έχουν συνήθως συσκευασμένα σνακ εμπορίου, όπως μπισκότα, σοκολάτες, κρουασάν κ.α. Υπάρχουν όμως και κρυφές πηγές ζάχαρης όπως τα αρτοσκευάσματα, οι έτοιμες σως εμπορίου, τα δημητριακά πρωινού κ.α.

Μειωμένη πρέπει να είναι και η κατανάλωση αναψυκτικών και φρουτοποτών, καθώς περιέχουν υψηλά ποσοστά ζάχαρης.

6. Αλκοόλ.

Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ σε μέτρια προς χαμηλή, το οποίο μεταφράζεται σε 1 μερίδα καθημερινά για τις γυναίκες και 2 για τους άντρες.

Ταυτόχρονα, συστήνεται να αυξηθεί η πρόσληψη:

1. Φρούτων και λαχανικών.

Πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών, με προτίμηση των προϊόντων εποχής. Καταναλώστε τα φρούτα σαν σνακ ενδιάμεσα στα γεύματα, σε μορφή smoothie ή μέσα στις σαλάτες.

Αντίστοιχα, καταναλώστε τα λαχανικά σε συνοδευτική σαλάτα με τα γεύματα σας, σαν σνακ (π.χ. στικς καρότου, αγγουριού, σέλερι κ.α.) ή μέσα στο φαγητό (π.χ. αλεσμένα ή κομματάκια μέσα σε σούπες, μπιφτέκια, ομελέτες κ.α.)

2. Προϊόντων ολικής αλέσεως και οσπρίων.

Προτιμήστε ρύζι, μακαρόνια, ψωμί, πίττες κτλ. ολικής άλεσης, έναντι των αντίστοιχων λευκών, που έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.

Τα όσπρια είναι μία πολύ καλή πηγή φυτικής πρωτεΐνης και φυτικών ινών. Καταναλώστε τα τουλάχιστον 1-2 φορές την εβδομάδα, σε μορφή σούπας, σαλάτας, συνοδευτικό στο κρέας, μπιφτέκια κ.α.

3. Πουλερικών και ψαριών.

Αντί για κόκκινο κρέας, προϊόντα αυτού και αλλαντικά, προτιμήστε τα πουλερικά και τα ψάρια. Μπορείτε να τα μαγειρέψετε ολόκληρα, σε φιλέτα, σε μορφή κιμά, σε μπιφτέκια κ.α. Όσον αφορά τα πουλερικά, αφαιρέστε την πέτσα και το ορατό λίπος και για τα ψάρια, προτιμήστε τα λιπαρά που είναι πλούσια σε ω-3.

4. Μονοακόρεστων λιπαρών οξέων.

Έναντι των κορεσμένων και τρανς λιπαρών οξέων, προτιμήστε πηγές μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. Η καλύτερη πηγή αυτών είναι το ελαιόλαδο. Περιορίστε έως και αποφύγετε την χρήση άλλων λιπαρών ουσιών όπως βούτυρο μαργαρίνη κτλ., και χρησιμοποιήστε λάδι για την μαγειρική και τις σαλάτες σας.

Όσον αφορά τις διατροφικές συνήθειες, καλό είναι να κοιτάμε την γενική εικόνα και να προσπαθούμε να κάνουμε επί το πλείστον υγιεινές επιλογές, χωρίς να δαιμονοποιούμε συγκεκριμένα τρόφιμα.

Μεγαλύτερη σημασία έχει το σύνολο της διατροφής μας, παρά η μία δύο φορές που θα φάμε απ’ έξω κάποιο φαγητό τηγανητό ή με πολλά λιπαρά. Η ισορροπημένη διατροφή σε συνδυασμό με την τακτική σωματική δραστηριότητα είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι στην αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας.

Ενδεικτικό ημερήσιο πρόγραμμα διατροφής

Δείτε ενα διατροφολόγιο για να αντιμετωπίσετε την δυσλιπιδαιμία.

Πρωινό: Γάλα με βρώμη, φυστικοβούτυρο, μπανάνα και chia seeds

Δεκατιανό: Φρούτο εποχής και 5 τμχ ξηροί καρποί

Μεσημεριανό: Σολομός μαριναρισμένος με πιπέρι, σκόνη σκόρδο, μουστάρδα και λεμόνι, ψητός στο φούρνο με πατάτες και σπαράγγια.

Απογευματινό: Φρούτο εποχής και 5 τμχ ξηροί καρποί

Βραδινό: Ψωμί ολικής άλεσης φρυγανισμένο με ντομάτα, μοτσαρέλα light και βασιλικό, και πράσινη συνοδευτική σαλάτα με σπανάκι.

Ακολούθησε την fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Απο την Μελίνα Τσαγκατάκη – Τσιρίγγα διαιτολόγος, διατροφολόγος, συνεργάτης του Διατροφολογικού κέντρου Bioiatriki+ στους Αμπελόκηπους Αθήνας.

Βιβλιογραφία:

• Pappan N, Rehman A. Dyslipidemia., Stat Pearls, National Library of Medicine, July 11, 2022
• Heart UK: The cholesterol charity, What is high cholesterol? https://www.heartuk.org.uk/cholesterol/what-is-high-cholesterol
• Liying Xing et al, Epidemiology of dyslipidemia and associated cardiovascular risk factors in northeast China: A cross-sectional study, Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases, 2020 Nov 27; 30 (12): 2262-2270
• American Heart Association: Cholesterol https://www.heart.org/en/health-topics/cholesterol
• NHS: What is high cholesterol https://www.nhs.uk/conditions/high-cholesterol/
• Fogacci F, Borghi C, Cicero AFG. Diets, Foods and Food Components’ Effect on Dyslipidemia. 2021 Feb 26;13(3):741. Doi: 10.3390/nu13030741