Γεωργία Χατζηγιαννάκη
Ψυχολόγος – Παιδαγωγός
Bullying στο γυμναστήριο; No More … – Fitness Motivation Hellas
Μια «ομάδα νταήδων» περιφέρεται στους χώρους συνοικιακού γυμναστηρίου και προτάσσοντας τα φουσκωμένα στήθη απαιτούν από τους αθλούμενους τη χρήση –κατειλημμένων- μηχανημάτων σε ώρα αιχμής. Δεν απειλούν άμεσα, δεν χτυπούν, όμως δεν επιτρέπουν το «όχι» σαν απάντηση…
Έχετε γίνει μάρτυρες παρόμοιων τέτοιων περιστατικών στο γυμναστήριο, απέναντι σε ανθρώπους που γίνονται στόχος λόγω απλά της ήσσονος σωματικής τους διάπλασης ή ακόμα χειρότερα λόγω των κιλών τους, του χρώματος της επιδερμίδας τους ή των σεξουαλικών επιλογών τους;
Ο όρος bullying (εκφοβισμός) ή θυματοποίηση (victimization) δημιουργήθηκε για να περιγράψει αρχικά τον σχολικό εκφοβισμό εφήβων, ως έννοια όμως επεκτάθηκε για να περιγράψει το οικογενειακό, κοινωνικό, επαγγελματικό ή διαδικτυακό bullying στον χώρο των ενηλίκων.
Κάποιος εκφοβίζεται ή θυματοποιείται όταν εκτίθεται επανειλημμένα και για αρκετό χρονικό διάστημα σε αρνητικές πράξεις άλλου ή άλλων, οι οποίες εκδηλώνονται ως μορφές βίαιης ή επιθετικής συμπεριφοράς (Τσιάντης, 2008).
Τα βασικά του χαρακτηριστικά είναι η επανάληψη μιας βλαπτικής συμπεριφοράς με σκοπό την επιβολή της κυριαρχίας του θύτη (bully) έναντι κάποιου άλλου, είτε μέσω λεκτικής επαφής (πχ. ρατσιστικά σχόλια, χειρονομίες, κοινωνικός αποκλεισμός κλπ), είτε μέσω σωματικής επαφής (πχ. χτύπημα, σπρώξιμο, καταστροφή / κλοπή προσωπικών αντικειμένων).
Με απλά λόγια πρόκειται για την ηθελημένη επιθυμία κάποιου να πληγώσει, προκειμένου έμμεσα να αποδείξει την δική του υπεροχή.
Τι να κάνεις αν βρεθείς στο ρόλο του θύματος:
- Όποιο κι αν είναι το σχόλιο που θα δεχτείς να θυμάσαι πάντα πως δεν σε αφορά. Δεν φταις εσύ ή κάποιο χαρακτηριστικό σου για τη βία που υφίστασαι. Τα θύματα είναι συνήθως άτομα ευαίσθητα που συνήθως δεν αντιδρούν στις προκλήσεις. Τα αρνητικά σχόλια αντικατοπτρίζουν την άσχημη εικόνα του θύτη και μόνο.
- Μην υιοθετήσεις παθητική στάση. Μην κάνεις αυτό που σου ζητούν εάν δεν θέλεις. Μην κάνεις ότι δεν άκουσες. Απάντησε ήρεμα & λογικά όταν διαπιστώσεις επαναλαμβανόμενες τέτοιες τακτικές εναντίον σου. Αν συνεχιστούν μίλησε για αυτό στους υπεύθυνους του γυμναστηρίου και ζήτησε υποστήριξη.
- Προσπάθησε να συγκρατήσεις το θυμό σου και σε καμία περίπτωση μην χρησιμοποιήσεις βία. Η βία φέρνει βία και έτσι μόνο συντηρείς τον κύκλο. Να θυμάσαι πως οι bullies αποζητούν τέτοιες αντιδράσεις γιατί ικανοποιούνται όταν σε αναστατώνουν και δικαιολογούν τη υπεροχή τους.
- Χτίσε σχέσεις μέσα στο χώρο του γυμναστηρίου, δημιούργησε παρέες ώστε να μην νιώθεις αποδυναμωμένος. Συνήθως bullying υφίστανται μεμονωμένα άτομα.
- Ενίσχυσε την αυτοπεποίθησή σου, μια ισχυρή προσωπικότητα αναγνωρίζεται από τους bullies και οι πιθανότητες να γίνει θύμα ελαχιστοποιούνται. Δείξε εμπιστοσύνη στον εαυτό σου με τη στάση σου: μην περπατάς με σκυμμένο κεφάλι και μην αποφεύγεις την οπτική επαφή.
- Να θυμάσαι πως ο θύτης είναι ένα ανασφαλές άτομο με μια αξιολύπητη, δυσάρεστη ζωή που έχει την ανάγκη να νιώσει ισχυρός με το να κακομεταχειρίζεται τους άλλους. Μην του δίνεις αυτή την ικανοποίηση.
Η σωματική υπεροχή ενός ατόμου είναι συνήθως διαβατήριο του θύτη (bully) καθώς η αυξημένη σωματική του διάπλαση, η δύναμή του ή η εξουσία του ως μέλος μιας παρέας-αγέλης, τον ευνοούν στο να επιβάλλεται στον λιγότερο ισχυρό σε επαναλαμβανόμενη βάση. Συνήθως οι ενήλικες που ασκούν bullying ξεκίνησαν την καριέρα τους ήδη από το σχολικό περιβάλλον ως θύτες ή ακόμα και ως θύματα και ως ενήλικες «εκδικούνται» για εκείνες τις άσχημες στιγμές κοπιάροντας και επαναλαμβάνοντας τη συμπεριφορά που βίωσαν τότε.
Για να μην κρυβόμαστε όμως πίσω από το δάχτυλό μας, σε αυτή την αρένα δεν υπάρχουν μόνο δύο. Πέρα από τον θύτη και το θύμα ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος των θεατών. Οι τελευταίοι συνήθως δεν παρεμβαίνουν παρά το γεγονός πως γνωρίζουν και τι συμβαίνει αλλά και τη σημαντικότητα των συνεπειών μια τέτοιας συμπεριφοράς στην ψυχολογία του θύματος.
Οι λόγοι είναι πολλοί όμως θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η σιωπή είναι συνενοχή. Μονάχα όταν καθένας μας ξεχωριστά αντιδράσει σε παρόμοια περιστατικά θα μπορέσουμε να μιλάμε για αντιμετώπιση του bullying ώστε να κατασταλούν ουσιαστικά και αποτελεσματικά τέτοιες συγκρούσεις. Στην περίπτωση της απάθειας δεν είμαστε αμέτοχοι, αλλά συνένοχοι στη βία αποκτώντας εξοικείωση με αυτήν.
Σε ένα χώρο σωματικής και ψυχικής ανάτασης, ενδυνάμωσης και ανανέωσης, σε ένα χώρο που για άλλους είναι ναός και για άλλους θεραπευτήριο, τέτοιες συμπεριφορές είναι κόντρα ρόλος. Bullying σημαίνει βία. Και η βία είναι καταδικαστέα και αδικαιολόγητη σε όλες της τις μορφές.
Για όλους εμάς τους ανθρώπους των γυμναστηρίων οι εμπειρίες και τα συναισθήματα που μας ενώνουν είναι πολύ περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν. Και όλα αυτά είναι άρρηκτα δεμένα με έννοιες όπως σεβασμός, άμιλλα και ακεραιότητα.
Η αγάπη και φροντίδα του σώματος προϋποθέτουν την αγάπη και τη φροντίδα για τον συνάνθρωπο. Και σε χώρους όπως οι ναοί ή τα θεραπευτήρια, ο σεβασμός δεν κερδίζεται απλά. Απαιτείται.