Ποιες είναι οι ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας και ποια τα οφέλη τους

Ιδιοδεκτικότητα είναι η συνειδητή και ασυνείδητη εκτίμηση της θέσης και της κίνησης μιας άρθρωσης, ενώ κιναισθησία είναι η αίσθηση της κίνησης μιας άρθρωσης και των χαρακτηριστικών της, δηλαδή αν η κίνηση είναι επιταχυνόμενη ή επιβραδυνόμενη (διαφοροποίηση της ταχύτητας της κίνησης της άρθρωσης) (Mountcastle, 1980; Prentice, 2007).

Γράφει η Νάντια Μαύρου, Γυμνάστρια, Πύργος 

Η ιδιοδεκτικότητα είναι στενά συνδεδεμένη με την ισορροπία μας και γι’ αυτό το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα σε άτομα με μειωμένη ιδιοδεκτικότητα είναι η έλλειψη ισορροπίας.

Η λειτουργία της ιδιοδεκτικότητας είναι περίπλοκη, αλλά αν θέλουμε να την περιγράψουμε με έναν πιο απλοποιημένο τρόπο, μπορούμε να πούμε ότι οι υποδοχείς που βρίσκονται στους μύες, τους συνδέσμους και στο δέρμα, στέλνουν σήματα στον εγκέφαλό κατά τη διάρκεια των κινήσεών μας και αυτός (ο εγκέφαλος) αναλύοντας αυτές τις πληροφορίες, μπορεί να διορθώσει τη θέση των μελών του ανθρώπινου σώματος αν χρειάζεται, δίνοντας εντολή στους κατάλληλους μύες.

Ιδιοδεκτικότητα και νευρομυϊκός έλεγχος

Πολλές μυοσκελετικές παθήσεις προκαλούν μείωση του νευρομυϊκού ελέγχου. Ένα θεραπευτικό πρόγραμμα επομένως θα πρέπει να περιλαμβάνει ασκήσεις βελτίωσής του. Νευρομυϊκός έλεγχος είναι η συνεργασία-επικοινωνία-απάντηση μεταξύ του νευρικού και του μυϊκού συστήματος κατά τις διάφορες στατικές θέσεις και κινήσεις σε μια άρθρωση.

Ιδιοδεκτικότητα είναι η συνειδητή και ασυνείδητη εκτίμηση της θέσης και της κίνησης μιας άρθρωσης, ενώ κιναισθησία είναι η αίσθηση της κίνησης μιας άρθρωσης και των χαρακτηριστικών της. Οι αισθητηριακές πληροφορίες που ενημερώνουν το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) για τις κινήσεις στις διάφορες αρθρώσεις ώστε να δοθούν στη συνέχεια οι κατάλληλες κινητικές απαντήσεις λαμβάνονται με τη βοήθεια των μηχανοϋποδοχέων.

Οι ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας και κιναισθησίας στοχεύουν από τη μια στην αποκατάσταση των νευροαισθητηριακών ιδιοτήτων των υποδοχέων των τραυματισμένων δομών και από την άλλη στη βελτίωση αυτών των ιδιοτήτων στους υποδοχείς που δεν έχουν τραυματιστεί.

Κάθε μυοσκελετική πάθηση ή τραυματισμός έχει τη δυνατότητα να μειώσει την ιδιοδεκτικότητα του ασθενή και να προκαλέσει έλλειψη ισορροπίας και κιναισθητικά και νευρομυϊκά ελλείμματα.

Η ιδιοδεκτικότητα μετά από τραυματισμό και ιδίως μετά από χειρουργική επέμβαση δεν μπορεί να επανακτηθεί παρά μόνο με ειδικό ασκησιολόγιο.

Η μειωμένη ιδιοδεκτικότητα εμφανίζεται ως αποτέλεσμα τραυματικής βλάβης, στους συνδέσμους και τους μύες επηρεάζοντας αρνητικά όλη την κινητική λειτουργία του ατόμου.

Πως μας βοηθούν οι ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας;

Οι ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας και ισορροπίας διδάσκουν στο σώμα μας τον έλεγχο της θέσης μιας ελαττωματικής ή τραυματισμένης περιοχής ή μέλους και μέσω αυτών αναδημιουργούν το σώμα μας για να αντιδράσει γρήγορα στις ταλαντευόμενες κινήσεις, χωρίς να χρειάζεται να σκεφτεί για αυτές.

Δηλαδή, η φυσική μας ισορροπία και οι ιδιοδεκτικές αντιδράσεις που προσπαθούμε να επανεκπαιδεύσουμε, κάνουν τη μετάβαση από μια συνειδητή σε μια υποσυνείδητη κατάσταση, διότι ένα ποιοτικό υποσυνείδητο σύστημα ιδιοδεκτικότητας και ισορροπίας είναι σημαντικό στην καθημερινή ζωή και ιδιαίτερα στην άσκηση.

Για σκεφτείτε για παράδειγμα αν παραπατήσουμε σε μία λακούβα να έπρεπε συνειδητά να σκεφτούμε : αα μία λακούβα, ας σφίξω το πόδι μου ώστε να μην μου γυρίσει το γόνατο…! Κάτι τέτοιο είναι ξεκάθαρο πως θα οδηγούσε μόνιμα σε τραυματισμούς. Μία καλή ιδιοδεκτική ικανότητα, θα μας προστατεύσει σε μεγάλο ποσοστό από έναν επικείμενο τραυματισμό ή πτώση, ενεργοποιώντας ακούσια τους μηχανισμούς που χρειάζονται για την προστασία μας από κάτι τέτοιο.

Μελέτες έχουν δείξει πως οι αθλητές που βάζουν ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας στο εβδομαδιαίο τους πρόγραμμα και κρατούν σε υψηλά επίπεδα την ιδιοδεκτική τους ικανότητα, έχουν λιγότερες πιθανότητες τραυματισμού από κάποιον αθλητές που δεν προπονούνται ιδιοδεκτικά.

Είναι ξεκάθαρη λοιπόν η σημαντικότητα της προπόνησης της ιδιοδεκτικότητας τόσο στην πρόληψη όσο και στην αποκατάσταση των τραυματισμών.

Ασκήσεις για την βελτίωση της ιδιοδεκτικότητας

Μερικές ασκήσεις για την βελτίωση της ιδιοδεκτικότητας και ισορροπίας μπορεί να είναι:

• Ισορροπία με 2 πόδια πάνω σε ασταθή επιφάνεια π.χ.(δίσκο ή μπάλα ισορροπίας)

• Iσορροπία με το ένα πόδι πάνω σε ασταθή επιφάνεια

• Ισορροπία πάνω σε ασταθή επιφάνεια με το ένα ή με τα δύο πόδια και ταυτόχρονες κινήσεις τεχνικών από αθλήματα, όπως πάσα στο volley ή πάσα στήθους στο μπάσκετ.

• Ισορροπία στο ένα πόδι σε σταθερή επιφάνεια αλλά με κινήσεις του άνω κορμού

• Ασκήσεις ενδυνάμωσης πάνω σε μετακινούμενη επιφάνεια όπως η μετακινούμενη επιφάνεια του Pilates Reformer

Οι ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την ισορροπία μας και την πρόληψη ή αποκατάσταση τραυματισμών. Ακόμα και αν δεν έχουμε την δυνατότητα ενός εξειδικευμένου προγράμματος από έναν ειδικό της άσκησης, θα μπορούσαμε κάλλιστα να επιλέξουμε απλές ασκήσεις ισορροπίας, ή ένα περπάτημα στην άμμο.

Αν προπονούμε συστηματικά την  ιδιοδεκτικότητά μας, θα έχουμε λιγότερες πιθανότητες τραυματισμών αλλά και πτώσεων ακόμα και σε μεγαλύτερη ηλικία.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: Μάθε πως μπορείς να βελτιώσεις το επιτόπιο – κάθετο άλμα σου

Ακολούθησε το fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Νάντια Μαύρου, Γυμνάστρια, Πύργος 

Ακολούθησε την Νάντια στο Facebook και στο Instagram

Πηγές:

• Mountcastle, 1980; Prentice, 2007
• Παγούνης Νικόλαος Β.Sc Sport Science & Physical Education
• Beneka, A., Malliou, P., Pafis, G., Malliou, V., & Koutra, C. (2015). Ασκήσεις βελτίωσης της ιδιοδεκτικότητας [Κεφάλαιο]. In Beneka, A., Malliou, P., Pafis, G., Malliou, V., & Koutra, C. 2015. Θεραπευτική άσκηση [Undergraduate textbook]. Κάλληπος, Ανοιχτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις. κεφάλαιο
• http://hdl.handle.net/11419/366