Ρευματοειδή Αρθρίτιδα και γυμναστική: Τι ασκήσεις να κάνω;

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι η συνηθέστερη μορφή φλεγμονώδους αρθροπάθειας και ανευρίσκεται στο 1% του πληθυσμού.

Συνολικά υπάρχει μια επικράτηση 3:1 στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Η ηλικία αιχμής για την εμφάνιση της είναι 45-55 ετών.
Διάφορες θεωρίες την ενοχοποιούν: α) λοιμώδεις παράγοντες, β) μεταβολικές και βιοχημικές διαταραχές, γ) αυτοανοσία, δ) γενετικοί  παράγοντες. Συνεχώς αυξανόμενες ενδείξεις υποστηρίζουν την αυτοάνοση φύση της νόσου επί εδάφους γενετικής προδιάθεσης.

Ρευματοειδής αρθρίτιδα

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα ως  μια αυτοάνοση πάθηση στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς επιτίθεται στις αρθρώσεις του , επηρεάζει εκτός από τις αρθρώσεις τη λειτουργία πολλών άλλων ιστών, όπως τα μάτια, το δέρμα, τα αγγεία, την καρδιά αλλά και τους μυς. Κεντρικός μηχανισμός στην εξέλιξη της νόσου αλλά και τις εκδηλώσεις της είναι η φλεγμονή.

Πρόκειται για παθολογικούς μηχανισμούς του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού, στα πλαίσια των μηχανισμών αυτών ορισμένα κύτταρα ενεργοποιούνται και παράγουν μια σειρά πρωτεϊνών, που είναι βιολογικώς δραστικές και λέγονται κυτταροκίνες, κυριότερες από τις οποίες είναι: ο παράγοντας νέκρωσης των όγκων, η ιντερλευκίνη-1 και η ιντερλευκίνη 6.

Από τη δράση των κυτταροκινών αυτών προκαλείται ενεργοποίηση πολλών άλλων κυττάρων και έκκριση ποικίλων ουσιών. Αποτέλεσμα όλων αυτών των κυτταρικών αλληλεπιδράσεων και της δράσης των βιολογικών τους προϊόντων είναι, πρώτον, η ανάπτυξη φλεγμονής και υπερπλασίας στον αρθρικό υμένα και δεύτερον, η πρόκληση φθοράς στον αρθρικό χόνδρο και διαβρώσεων στα οστά των αρθρώσεων (Rindfleisch & Muller).

Ποια είναι τα συμπτώματα που δείχνουν οτι μπορεί να έχω ρευματοειδή αρθρίτιδα;

Τα πρώτα συμπτώματα, στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων (75%) είναι ο πόνος, η δυσκαμψία και η διόγκωση μίας ή περισσότερων αρθρώσεων, συνήθως συμμετρικά. Χαρακτηριστική είναι η πρωινή δυσκαμψία και ο πόνος στην αρχή των κινήσεων, o οποίος ελαττώνεται με το πέρασμα της ώρας.

Αρχικά, επηρεάζονται κυρίως οι μικρές αρθρώσεις. Στα χέρια και στα πόδια, στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών, στους καρπούς, στους αγκώνες και στους αστράγαλους. Κατά την κλινική εξέταση του ασθενή, διαπιστώνεται διόγκωση της άρθρωσης που πάσχει και περιορισμός των κινήσεων, οι οποίες προκαλούν πόνο.

Στη συνέχεια, το δέρμα γίνεται λεπτό και στιλπνό, ενώ εμφανίζονται χαρακτηριστικοί υποδόριοι όζοι, οι μύες ατροφούν και αρχίζουν οι παραμορφώσεις, ανάλογα με την άρθρωση η οποία πάσχει. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικές είναι οι παραμορφώσεις των χεριών (Majithia &Geraci). Εκτός από τις αρθρώσεις, η ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί να προσβάλλει και άλλα όργανα και να παρουσιάσει διάφορες εξωαρθρικές εκδηλώσεις.

Οι συνηθέστερες κατά σειρά συχνότητας εξωαρθρικές εκδηλώσεις είναι: Αναιμία, Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, Σύνδρομο Sjögren , Αγγειίτιδα, Περικαρδίτιδα.

H άσκηση, ανεξάρτητα από το είδος της, μπορεί να επηρεάσει θετικά τις φυσικές και λειτουργικές παραμέτρους, την συμπτωματολογία και τη δραστηριότητα των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ακράδαντα ότι η κίνηση είναι απαραίτητη για τους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Σας εκπλήσσει το γεγονός αυτό; Φαίνεται οξύμωρο κάποιος που έχει χρόνια αρθραλγία να ασκείται; Κι όμως, δεν είναι καθόλου.

Είναι λογικό οι άνθρωποι να έχουν συσχετίσει την κίνηση με τον αυξημένο πόνο σε περιπτώσεις αρθραλγίας. Όμως, η τακτική σωματική δραστηριότητα και η άσκηση δεν επιδεινώνουν τα συμπτώματα της αρθρίτιδας. Η γυμναστική μπορεί να :

– Μειώσει τον πόνο στις αρθρώσεις

– Να αυξήσει την αντοχή των μυών που περιβάλλουν τις αρθρώσεις

– Να διατηρήσει την οστική δύναμη

– Να βελτιώσει την ευλυγισία

– Να βελτιώσει τα ενεργειακά επίπεδα

– Να βελτιώσει την ποιότητα του ύπνου

– Να ελέγξει το βάρος σας

– Να βελτιώσει την ισορροπία σας

– Να βελτιώσει τη διάθεσή σας

– Να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νόσων

– Να βελτιώσει τη λειτουργικότητα του σώματος

– Να βελτιώσει τη συνολική ευεξία

Ποιοι είναι οι στόχοι ενός θεραπευτικού προγράμματος άσκησης για την αρθρίτιδα;

• μείωση πόνου
• βελτίωση λειτουργικότητας
• ενίσχυση αυτοεκτίμησης
• διατήρηση σωστού βάρους
• καλυτέρευση βάδισης
• αποφυγή καρδιαγγειακών παθήσεων
• αύξηση ευκαιριών κοινωνικοποίησης

Για τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα, η άσκηση είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη όσον αφορά τις αρθρώσεις και τους συνδέσμους. Η κινητοποίηση των αρθρώσεων, τους βοηθάει σε μεγάλο βαθμό έτσι ώστε να διατηρήσουν ένα καλό εύρος κίνησης και μια σταθερότητα. Η επιπλέον υποστήριξη των αρθρώσεων επιτυγχάνεται με την ενδυνάμωση των τριγύρω μυών που περιβάλλουν την άρθρωση. Επίσης, η μετακίνηση και μεταφορά θρεπτικών ουσιών και παραπροϊόντων από και προς τον χόνδρο είναι το υλικό εκείνο που προστατεύει τις απολήξεις των οστών.

Τι ασκήσεις να κάνω;

Ασκήσεις εύρους κίνησης

Οι ασκήσεις εύρους κίνησης είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα, διότι τα άτομα αυτά εξαιτίας τους έντονου φλεγμονώδους πόνου που νιώθουν, τείνουν να μην θέλουν να κινητοποιήσουν τις αρθρώσεις τους. Οι ασκήσεις αυτές έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζουν θετικά σε μικρό βαθμό τις παραμέτρους της φυσικής κατάστασης. είναι γενικά ασκήσεις διατάσεων, οι οποίες κινητοποιούν κάθε άρθρωση όσο γίνεται πιο πολύ σε όλες τις κατευθύνσεις. Αυτές οι ασκήσεις χρειάζεται να γίνονται καθημερινά για να διατηρούν τις αρθρώσεις σε πλήρη σταθερότητα και να προλαμβάνουν τη σκληρότητα και τις παραμορφώσεις.

Ασκήσεις ενδυνάμωσης

Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης βοηθούν στο να βελτιωθεί η μυϊκή δύναμη. Οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα διατρέχουν αρκετά μεγάλο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης, οπότε η μυϊκή ενδυνάμωση είναι εξαιρετικά σημαντική. Σε έρευνα διάρκειας 5 εβδομάδων με συχνότητα άσκησης 2 φορές την εβδομάδα, οι ασθενείς εκτελούσαν 6 μέγιστες ισομετρικές συστολές στον τετρακέφαλο, επι 4 σετ με 1 λεπτό διάλλειμα μεταξύ των σετ. Οι ασθενείς εκτελούσαν επίσης ασκήσεις ισορροπίας .

Σε αυτήν την έρευνα αυξήθηκε σημαντικά όχι μόνο η δύναμη, αλλά και η ενεργοποίηση του τετρακέφαλου (Bearne et al., 2002). Δεν είναι όλοι οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα ικανοί να εκτελούν ασκήσεις αντοχής. Όπως, για παράδειγμα, ασθενείς με μακροχρόνια ρευματοειδή αρθρίτιδα και επιπλέον με λειτουργικούς περιορισμούς δεν θα είναι εφικτό να ακολουθήσουν αυτόν τον τύπο άσκησης.

Ασκήσεις αντοχής

Οι ασκήσεις αντοχής σε ασθενείς γενικά με αρθρίτιδα θα πρέπει να διαλεχτούν προσεκτικά για να αποφευχθεί η πιθανότητα τραυματισμού (Τοκμακίδης, 2003). Αερόβια άσκηση: Αύξηση καρδιαγγειακής ικανότητας και αντοχής (π.χ. περπάτημα μέσης έντασης, ποδηλασία ή χρήση στατικού ποδήλατου, κολύμβηση, χορός ). Επιπρόσθετα η άσκηση μέσα στο νερό ή την πισίνα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τους ασθενείς που είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι ή έχουν σοβαρά προβλήματα στις αρθρώσεις.

Συμπέρασμα

Τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα προτού ξεκινήσουν ένα πρόγραμμα άσκησης θα πρέπει να συζητήσουν και να πάρουν την γνωμάτευση του γιατρού τους για τους περιορισμούς που η κατάσταση αυτή θέτει. Υπάρχουν ασκήσεις που είναι έξω από τα όρια για συγκεκριμένους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα ή όταν η άρθρωση είναι σε κατάσταση φλεγμονής ή οιδήματος. Αν λοιπόν έχετε αμφιβολίες για το αν μπορείτε γυμναστείτε, σκεφτείτε το ξανά.

Είναι η έλλειψη άσκησης που αυξάνει τη δυσκαμψία και την αρθραλγία. Είναι η έλλειψη άσκησης που προκαλεί αποδυνάμωση των μυών, οδηγώντας σε ανεπαρκή στήριξη των αρθρώσεων. Γι’αυτό βάλτε τη κίνηση στη ζωή σας και υποστηρίξτε όσους νοσούν  στο εγγυς περιβάλλον σας να έχουν φυσική δραστηριότητα( κολύμπι αναψυχής περπάτημα σε πάρκο λεπτές χειριστικές δραστηριότητες όπως πλέξιμο) και ακόμα καλύτερα να δεχτούν τη βοήθεια από εξειδικευμένο αθλητικό επιστήμονα για ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης.

Μήλα Αλεξάνδρα

Απόφοιτη  ΑΠΘ.
Τμήμα  Επιστήμης Φυσικής Αγωγής &Αθλητισμού
Master στην Ιατρική Σχολή
Τμήμα  Μοριακής και Εφαρμοσμένης Φυσιολογίας/Θεραπευτική Άσκηση

Βιβλιογραφία

Majithia, V., Geraci, S.A. (2007) Rheumatoid arthritis: diagnosis and management. Americal Journal of Medicine, 120: 936-939.

Rindfleisch, J.A, & Muller, D. (2005) Diagnosis and Management of Rheumatoid Arthritis. American Academy of Family Physicians, 72(6):1037-1047

Year Study of the Effects of Dynamic Strength Training on Muscle Strength, Disease Activity, Functional Capacity and Bone Mineral Density in Early Rheumatoid Arthritis. Arthritis & Rheumatism, 44(3): 515-22.

Τοκμακίδης Σ. (2003) Άσκηση και χρόνιες παθήσεις. Εκδόσεις Πασχαλίδης, Αθήνα.

Bearne, L.M., Scott, D.L., Hurley, M.V. (2002) Exercise can reverse quadriceps sensorimotor dysfunction that is associated with rheumatoid arthritis without exacerbating disease activity.Rheumatology, 41(2):157-66.

Van Den Ende, C., H., M., Vlieland, T., P., M., Munneke, M., Hazes, J., M., V., (1998). Dynamic Exercise Therapy in Rheumatoid Arthritis: A Systematic Review. Br J Rheumatol., 37: 677-87.

Metsios GS, Stavropoulos-Kalinoglou A, Kitas GD. The role of exercise in the management of rheumatoid arthritis. Expert Rev Clin Immunol. 2015;11(10):1121-30. doi: 10.1586/1744666X.2015.1067606. Epub 2015 Jul 15. Review. PubMed PMID:26178249.