Κότσι στο πόδι: Τι είναι, πως δημιουργείται και πως το αντιμετωπίζουμε
Ο βλαισός μέγας δάκτυλος, Hallux valgus ή αλλιώς “Κότσι στο άκρο πόδι’”, είναι ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα και αφορά την παραμόρφωση του άκρου του ποδιού με χαρακτηριστική την προς τα έξω μετατόπιση του μεγάλου δακτύλου (Hallux) σε σχέση με την πρώτη μεταταρσιοφαλαγγική άρθρωση.
Ένας βλαισός μέγας δάκτυλος εκδηλώνεται κυρίως αισθητικά και με συμπτώματα όπως πόνο, λειτουργικό περιορισμό, αυξημένο κίνδυνο πτώσεων και μειωμένη ποιότητα ζωής. Σχετίζεται με το γυναικείο φύλο, τη μεγαλύτερη ηλικία, τον χαμηλό δείκτη μάζας σώματος (BMI) και λόγω ορισμένων τύπων παπουτσιών.
Πως δημιουργείται το κότσι στο πόδι;
Σημαντικοί παράγοντες ανάπτυξης της παθολογίας είναι το μήκος του μεταταρσίου και το σχήμα της κεφαλής του, η υπερκινητικότητα της πρώτης σειράς οσταρίων και ο πρηνισμός του άκρου πόδα.
Η βλαισότητα είναι επίσης κληρονομική, και εκτιμάται ότι προσβάλει έως και το 33% του πληθυσμού, γεγονός που υποδηλώνει ότι η γενετική μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη αυτής της παραμόρφωσης.
Κάθε χρόνο, το κότσι στο πόδι, είναι ένας από τους υψηλά σημαντικούς λόγους για ορθοπεδική χειρουργική παρέμβαση. Η γωνία κλίσης του βλαισού δακτύλου αποτελείται από τη γραμμή διχοτόμησης του πρώτου μεταταρσίου και της εγγύς φάλαγγας και ταξινομείται ως φυσιολογική <15°, ήπια <20°, μέτρια βλαισότητα από 20° έως 40° και σοβαρή >40°.
Η αυξημένη πίεση κάτω από τη κεφαλή του πρώτου μεταταρσίου, ωθεί την άρθρωση προς τα μέσα, αυξάνοντας στη συνέχεια τη γωνία απαγωγής, δηλαδή την προς τα έξω μετατόπιση. Σε αυτό συμβάλλει και η δράση των μυών καθώς σταθεροποιούν την άρθρωση κατά τη διάρκεια της βάδισης.
Παράδειγμα αποτελούν τα ψηλοτάκουνα παπούτσια ή ένα τυπικό αλλά στενό υπόδημα, τα οποία προκαλούν δομικές αποκλίσεις στα οστά των δακτύλων τόσο κατά την όρθια στάση όσο και κατά τη βάδιση. Από τη παρατεταμένη καταπόνηση καταλήγουμε στην υπερδιάταση της έσω κάψας και του έσω πλαγίου συνδέσμου άρα και στην αδυναμία επούλωσής τους.
Ανάλογα επηρεάζονται και οι μύες που δρουν στην άρθρωση όπου δυσλειτουργούν και καταλήγουν να μην δρουν πλέον σταθεροποιητικά.
Χρήση ορθώσεων
Έχει μελετηθεί η επίδραση των στατικών και δυναμικών ορθώσεων για το κότσι στο πόδι και οι έρευνες συμφωνούν στο γεγονός να χρησιμοποιούνται δυναμικές ορθωτικές συσκευές, που θα διορθώνουν τη κατανομή της φόρτισης κατά τη διάρκεια της βάδισης.
Ένα δυναμικό ορθωτικό μέσο μειώνει τη δύναμη σύσπασης στη πρώτη μεταταρσοφαλαγγική άρθρωση και βελτιώνει την ευθυγράμμισή της με αποτέλεσμα και τη μείωση των συμπτωμάτων πόνου.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως οι γωνιακές μεταβολές σχετίζονται με τη χρονική διάρκεια που θα φορέσουμε είτε στατική είτε δυναμική όρθωση, γι’ αυτό και οι αλλαγές δεν είναι μόνιμες αλλά επανέρχεται η πρώτη κατάσταση με το που αφαιρούμε το ορθωτικό.
Η χρήση των ορθώσεων πρέπει να γίνεται για διάστημα πέραν του 6μήνου και αυτό λόγω της ευελιξίας της δομής των μυών να επιστρέφουν εύκολα σε πρότερες καταστάσεις.
Ευεργετική επίδραση στη θεραπεία του βλαισού μέγα δακτύλου φαίνεται να έχει η διατήρηση της κινητικότητας της άρθρωσης και η πρόληψη της δυσκαμψίας της.
Φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση
Το πρόγραμμα φυσικοθεραπείας αν έχουμε στο πόδι μας κότσι, περιλαμβάνει τεχνικές χειροθεραπείας και αρθρικές κινητοποιήσεις οι οποίες πραγματοποιούνται σε όλες τις φάλαγγες του άκρου πόδα. Οι χειρισμοί επικεντρώνονται στη βελτίωση της κάμψης και της έκτασης μέσω της ολίσθησης των αρθρικών επιφανειών.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί η τεχνική της έλξης της άρθρωσης για την ενεργοποίηση των υποδοχέων που θα αναστείλουν τους αισθητήρες του πόνου. Κινητοποίηση είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί στις περισσότερες αρθρώσεις των δακτύλων και του αστραγάλου για τη βελτίωση της κίνησης, με στόχο την αποτελεσματικότερη κατανομή των δυνάμεων της βάδισης στο πέλμα.
Οι διατάσεις περιλαμβάνουν κυρίως τον τένοντα του αχίλλειου μυός μέσω παθητικής ραχιαίας κάμψης και η ενδυνάμωση αφορά τους ραχιαίους καμπτήρες, δηλαδή τον πρόσθιο κνημιαίο και τον εκτείνοντα του μεγάλου δακτύλου.
Ενδείκνυνται οι ασκήσεις απαγωγής και προσαγωγής του μεγάλου δακτύλου μέσω της εφαρμογής αντίστασης όπως επίσης και η κινητοποίηση των δακτύλων μέσω της άσκησης δραγμού της πετσέτας από το έδαφος.
Τα ευρήματα των μελετών αναφέρουν άκρως ενθαρρυντικά αποτελέσματα όταν γίνεται συνδυασμός των παραπάνω στο πρόγραμμα θεραπείας. Μόνη προϋπόθεση είναι η χρονική και πρακτική συνέπεια που θα δείξουν τα άτομα με τον βλαισό μέγα δάχτυλο.
Τα προγράμματα άσκησης βελτιώνουν τον πόνο και τη λειτουργικότητα, αυξάνουν το εύρος κίνησης και καθυστερούν την εμφάνιση δυσκαμψίας, αυξάνουν τη δύναμη των δακτύλων και του πέλματος με αποτέλεσμα να βελτιώνεται η ποιότητα της βάδισης.
Υποστηρίζεται σε μεγάλο βαθμό η ανάπτυξη συντηρητικών προγραμμάτων αποκατάστασης για την αποφυγή του κόστους της χειρουργικής παρέμβασης και τη μείωση των μετεγχειρητικών επιπλοκών.
Κότσι στο πόδι και χειρουργείο
Σε περίπτωση που τα συμπτώματα διαρκούν για μεγάλη χρονική περίοδο, ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται στη συντηρητική αντιμετώπιση και υπάρξει μείωση της λειτουργικότητας και αναπηρία, πρέπει να γίνει εκτίμηση από τον ιατρό για επικείμενη επέμβαση.
Η κάθε χειρουργική τεχνική που έχει καθιερωθεί για τον βλαισό μέγα δάκτυλο μέχρι σήμερα έχει τα αντίστοιχα πλεονεκτήματα και περιορισμούς, με αυτές να διακρίνονται σε ανοιχτές και ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές.
Οι τελευταίες διεκδικούν το πλεονέκτημα της μικρότερης βλάβης των μαλακών μορίων, τον μειωμένο χρόνο διάρκειας του χειρουργείου και τη ταχύτερη ανάρρωση, με ανάλογη έκβαση του κλινικού αποτελέσματος. Παρόλα αυτά το ζήτημα είναι αμφιλεγόμενο καθώς πολλοί παράγοντες αφορούν την κατάσταση και την έκταση της παθολογίας και την κλινική εκτίμηση του θεράποντα ιατρού και χειρουργού.
Μετά από επεμβατική διόρθωση του βλαισού μέγα δακτύλου έχει αποδειχθεί η πλήρης μείωση του πόνου μετά την καθορισμένη περίοδο ανάρρωσης και δεν υπάρχουν διαφορές μακροπρόθεσμα στον πόνο έως και 18 μήνες μετά την παρέμβαση.
Η αρθρογραφία αναφέρει ότι πολλές φορές προτιμώνται οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές σε όσουν έχουν κότσι στο πόδι, γιατί τις ζητούν οι ίδιοι οι ασθενείς και έχει επικεντρωθεί σε αυτές η έρευνα.
Αναφέρεται πως οποιαδήποτε τεχνική χρησιμοποιηθεί, έχει κυρίως λειτουργικούς λόγους παρά αισθητικούς, ειδικά αν φορά και τα δύο κάτω άκρα. Η κλινική εκτίμηση σε αυτή τη περίπτωση αφορά τον χειρουργό ιατρό και τη τεχνική που θα κρίνει να χρησιμοποιήσει.
Ακολούθησε το fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram
Από την Ελένη Καραγιάννη, Φυσικοθεραπεύτρια
