Τι είναι τα πεπτικά ένζυμα και πότε πρέπει να τα λαμβάνουμε;

Τα πεπτικά ένζυμα είναι πρωτεϊνικοί καταλύτες που συμμετέχουν στη διάσπαση της τροφής (πέψη) στο στόμα και το έντερο. Η πέψη είναι μια πολύπλοκη διαδικασία κατά την οποία τα θρεπτικά συστατικά από τις τροφές μετατρέπονται σε απλούστερες ενώσεις, για να μπορούν να απελευθερωθούν και απορροφηθούν, μέσω του εντερικού φραγμού στην κυκλοφορία του αίματος.

Επομένως, μία από τις κύριες λειτουργίες των πεπτικών ενζύμων είναι η αύξηση της βιοδιαθεσιμότητας των θρεπτικών συστατικών.

Που παράγονται;

Τα πεπτικά ένζυμα παράγονται στο πάγκρεας, ως εξωκρινείς εκκρίσεις του παγκρέατος, που απελευθερώνονται από τα παγκρεατικά υγρά στο δωδεκαδάκτυλο. Επίσης, εκκρίνονται στο σάλιο, απελευθερώνονται από τη χοληδόχο κύστη ήπατος και αποθηκεύονται στην επιφάνεια των εντέρων σας.

Αρκετά σημαντικά είναι το περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν τα πεπτικά ένζυμα, καθώς και η βιοδιαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών, για τη σύνθεση και τη δραστηριότητά τους. Για ένα πιο υγιές πεπτικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου τη δομή και τη λειτουργία του γαστρικού και εντερικού βλεννογόνου.

Επιπλέον, το pH και η σύνθεση της μικροχλωρίδας του εντέρου παίζουν κρίσιμους ρόλους στη διαδικασία της πέψης.

Οι τρεις κύριοι τύποι πεπτικών ενζύμων είναι οι εξής:

• Αμυλάση: διασπά τους υδατάνθρακες και τα άμυλα, σε μόρια σακχάρου. Παράγεται στο στόμα και συγκεκριμένα στο σάλιο.

Ανεπαρκής αμυλάση: μπορεί να οδηγήσει σε διάρροια!

Λακτάση: διασπά τη λακτόζη (υδατάνθρακας-δισακχαρίτης), σε γαλακτόζη και γλυκόζη, προκειμένου να μπορεί να απορροφηθεί εύκολα στο λεπτό έντερο.

Ανεπαρκής Λακτάση: μπορεί να οδηγήσει σε δυσανεξία στη Λακτόζη και ανεπιθύμητα γαστρεντερικά συμπτώματα!

• Πρωτεάση: διασπά τις πρωτεΐνες, σε αμινοξέα.

Έλλειψη πρωτεάσης: μπορεί να οδηγήσει σε αλλεργίες ή τοξικότητα στο έντερο!

• Λιπάση: διασπά τα λίπη, στα συστατικά τους λιπαρά οξέα και γλυκερόλη.

Ανεπαρκής λιπάση: μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη λιποδιαλυτών βιταμινών A, D, E και Κ!

Αιτίες ανεπάρκειας πεπτικών ενζύμων

Σε γενικές γραμμές, οι ελλείψεις των πεπτικών ενζύμων δεν είναι τόσο συχνές, αλλά ορισμένες παθολογικές καταστάσεις θα μπορούσαν να ευθύνονται γι’αυτές.

Πιο συγκεκριμένα, τα άτομα με παγκρεατίτιδα, καρκίνο του παγκρέατος, ορισμένες ασθένειες του χοληδόχου πόρου και κυστικής ίνωσης τείνουν να έχουν προβλήματα, όταν δεν έχουν αρκετά παγκρεατικά ένζυμα για να αφομοιώσουν τις τροφές που τρώνε.

Άλλες παθολογικές καταστάσεις, που συμβάλλουν σε ελλείψεις των πεπτικών ενζύμων είναι ο διαβήτης, οι παγκρεατικές κύστες ή μη καρκινικοί όγκοι, η στένωση ή απόφραξη του παγκρεατικού ή του χοληδόχου πόρου κα.

Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την παραγωγή πεπτικών ενζύμων περιλαμβάνουν:

• Τρόφιμα ή ποτά που προάγουν τη φλεγμονή του εντέρου (καφές, αλκοόλ, ζάχαρη, επεξεργασμένα τρόφιμα)
• Μεμονωμένες διατροφικές ευαισθησίες (γλουτένη, γαλακτοκομικά, καλαμπόκι, σόγια)
• Χρόνια γαστρεντερική λοίμωξη ή φλεγμονή
• Επαναλαμβανόμενη έκθεση σε αντιβιοτικά (επηρεάζει τη μικροχλωρίδα του εντέρου, το πεπτικό σύστημα και την υγεία του ήπατος)
• Σωματικό, συναισθηματικό ή ψυχολογικό στρες (μειώνει την παραγωγή παγκρεατικών πεπτικών ενζύμων και επηρεάζει πολλούς άλλους τομείς της πεπτικής λειτουργίας και της υγείας)
• Κάπνισμα
• Εγκυμοσύνη (επιπλέον απαιτήσεις στις ενεργειακές απαιτήσεις του σώματος)
• Γήρανση (μείωση της παγκρεατικής και πεπτικής λειτουργίας)

Πότε χρειάζεται λήψη πεπτικών ενζύμων;

Εάν το σώμα σας δεν παράγει αρκετά πεπτικά ένζυμα, πολύ πιθανόν να μη μπορεί να αφομοιώσει καλά την τροφή. Γι’αυτό μπορεί να υπάρξουν κάποια δυσάρεστα συμπτώματα, τα οποία θα είναι αρχικά εμφανή στο έντερο. Διαρκούν για μια μέρα ή ακόμα και μια εβδομάδα και περιλαμβάνουν:

• Φούσκωμα
• Κοιλιακό άλγος ή δυσφορία
• Συμπτώματα τύπου ευερέθιστου εντέρου
• Διάρροια
• Δυσκοιλιότητα
• Δυσβίωση της μικροχλωρίδας του εντέρου
• Άπεπτη τροφή στα κόπρανα
• Κόπρανα που επιπλέουν (στεατόρροια)
• Αίσθημα «χορτάτου» μετά από λίγες μόνο μπουκιές
• Τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίες (δυσανεξία στη λακτόζη)

Εάν έχετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, θα χρειαστεί να διερευνηθεί περαιτέρω και ίσως να εξετάσετε αν το πάγκρεάς σας παράγει αρκετά πεπτικά ένζυμα με διαγνωστικές εξετάσεις.

Σε ορισμένους, η έλλειψη ενζύμων μπορεί να γίνει χρόνια ανεπάρκεια και να οδηγήσει σε διάφορες καταστάσεις (παχυσαρκία, αλλεργίες, κακή λειτουργία ανοσοποιητικού, κατάθλιψη και άγχος, προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, κούραση και αυτοάνοσες καταστάσεις όπως κοιλιοκάκη, ελκώδη κολίτιδα και νόσο του Crohn). Επομένως, χρειάζεται προσοχή!

Συμπληρώματα ενζύμων

Τα συμπληρώματα πεπτικών ένζυμων είναι συνδυασμοί αμυλάσης, πρωτεάσης και λιπάσης που μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα με ανεπάρκεια ενζύμων να αφομοιώσουν τα τρόφιμα. Βρίσκονται σε χάπια, σκόνες και υγρά με πεπτικά ένζυμα σε φαρμακεία ή καταστήματα υγείας και διατροφής.

Αυτά τα συμπληρώματα έχουν ως αποτέλεσμα την πρόληψη δυσαπορροφήσεων και τη διευκόλυνση των συμπτωμάτων της πεπτικής διαταραχής.

Ορισμένοι παράμετροι όπως η ηλικία, το βάρος, η κατάσταση της υγείας σας, τα φάρμακα που λαμβάνετε και άλλες λεπτομέρειες του ιστορικού σας καθορίζουν τη σωστή δoσολογία.

Πάντα να μιλάτε με το γιατρό σας πριν δοκιμάσετε οποιοδήποτε είδος συμπληρώματος.

Κατηγορίες σε συμπληρώματα πεπτικών ενζύμων

Τα συμπληρωματικά πεπτικά ένζυμα μπορούν να προέρχονται από τρεις διαφορετικές πηγές: ζώα, φυτά και μικρόβια.

Τα ένζυμα ζωϊκής προέλευσης περιλαμβάνουν παγκρεατίνη, πεψίνη, θρυψίνη και χυμοθρυψίνη. Η παγκρεατίνη εξακολουθεί να χρησιμοποιείται συχνά από τους επαγγελματίες και συνήθως περιλαμβάνει τα περισσότερα από τα ένζυμα, που είναι απαραίτητα για την πέψη των πρωτεϊνών, των λιπών και των υδατανθράκων στο λεπτό έντερο.

Τα ένζυμα φυτικής προέλευσης όπως η βρομελίνη (από τον ανανά) και η παπαΐνη (από την παπάγια) παρέχουν πρωτεολυτικά ένζυμα, τα οποία διασπούν τις πρωτεΐνες και περιλαμβάνονται σε πολλές πεπτικές φόρμουλες.

Αυτά μπορεί να είναι πολύ χρήσιμα να τα λαμβάνετε καθημερινά με το φαγητό ή ακόμα και ως το περιστασιακό ένζυμο «μετά το γεύμα» για να ενθαρρύνετε την ολοκλήρωση της πεπτικής διαδικασίας.

Έχουν επιπλέον χρήση ως συστηματικά ένζυμα για την προώθηση της υγιούς επίλυσης της φλεγμονής και είναι κατάλληλα για χορτοφάγους και vegans. Οι ειδικές για τη γλουτένη πρωτεάσες μπορούν να συμπεριληφθούν σε εξειδικευμένα σκευάσματα για να βοηθήσουν στην αποικοδόμηση των πρωτεϊνών γλουτένης.

Τα ένζυμα μικροβιακής προέλευσης από μύκητες (συμπεριλαμβανομένων των ζυμομυκήτων) και βακτηριακών πηγών μπορούν να χρησιμοποιηθούν από χορτοφάγους και vegans και έχουν καλή γαστρική ανθεκτικότητα.

Τα μικροβιακά ένζυμα μπορεί να περιλαμβάνουν αμυλάση, γλυκοαμυλάση, πρωτεάσες, λιπάση και πολλαπλούς τύπους σακχαριδασών, συμπεριλαμβανομένης της λακτάσης (για την πέψη της λακτόζης), της αλφαγαλακτοσιδάσης (για την πέψη των φασολιών, των οσπρίων και των σταυρανθών λαχανικών) και της κυτταρινάσης (για την πέψη της κυτταρίνης), μαζί με την ημικυτταράση, ξυλανάση και πηκτινάση, τα οποία είναι όλα πολύ σημαντικά ένζυμα για την πέψη των φυτικών συστατικών.

Η φυτάση είναι ένα άλλο συμπληρωματικό πεπτικό ένζυμο που μπορεί να ληφθεί σε σκεύασμα ευρέος φάσματος για να υποστηρίξει την πέψη του φυτικού οξέος, ενός συστατικού που δεσμεύει μέταλλα μειώνοντας τη βιοδιαθεσιμότητά τους.

Η συμπλήρωση με μικροβιακούς τύπους πεπτικών ενζύμων μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη κατά τη μετάβαση σε μια πιο φυτική διατροφή, βοηθώντας στην πέψη πιο σκληρών φυτικών συστατικών όπως η κυτταρίνη και αυξάνοντας τη βιοδιαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών.

Είναι επίσης συμπληρωματικά με εκείνα τα ένζυμα που παράγονται από το πάγκρεας, επομένως δεν θεωρείται ότι «παρακάμπτουν» τη φυσική δράση του πεπτικού ενζύμου.

Ποιες είναι οι παρενέργειες που σχετίζονται με τη χρήση πεπτικών ενζύμων;

Οι παρενέργειες των πεπτικών ενζύμων περιλαμβάνουν:

• Ναυτία
• Διάρροια
• Κράμπες στην κοιλιά
• Πονοκέφαλο
• Πονόλαιμο
• Ρινική συμφόρηση
• Πρήξιμο των ποδιών
• Εξάνθημα στα πόδια
• Ζάλη
• Χαμηλό σάκχαρο στο αίμα (υπογλυκαιμία)
• Υψηλό σάκχαρο αίματος (υπεργλυκαιμία)
• Παρόξυνση σακχαρώδους διαβήτη
• Αέρια (φούσκωμα)
• Δυσπεψία
• Πέτρες της χοληφόρου οδού
• Μη φυσιολογικά κόπρανα
• Υγρό στη χοληδόχο κύστη
• Νεφρική κύστη
• Ιογενής λοίμωξη
• Άσθμα
• Φλεγμονή του στομάχου (γαστρίτιδα)
• Μυϊκός σπασμός

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με τις παρενέργειες. Εάν ο γιατρός σας έχει υποδείξει να χρησιμοποιήσετε συγκεκριμένο φάρμακο πεπτικών ενζύμων θα γνωρίζει ήδη τυχόν πιθανές αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα και μπορεί να σας παρακολουθεί γι’αυτές.

Μην ξεκινήσετε, σταματήσετε ή αλλάξετε τη δόση οποιουδήποτε φαρμάκου πριν συμβουλευτείτε πρώτα τον γιατρό σας.

Τα πεπτικά ένζυμα δεν έχουν γνωστές σοβαρές αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα. Ωστόσο, πριν χρησιμοποιήσετε αυτό το προϊόν, ενημερώστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας για όλα τα προϊόντα που χρησιμοποιείτε.

Κρατήστε μαζί σας μια λίστα με όλα τα φάρμακά σας και μοιραστείτε αυτές τις πληροφορίες, για να ενημερωθείτε καλύτερα.

Συμπέρασμα

Όπως έχει φανεί, η θεραπεία με συμπληρώματα πεπτικών ενζύμων μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αρκετές πεπτικές διαταραχές και διαταραχές δυσαπορρόφησης, όπως η εξωκρινής παγκρεατική ανεπάρκεια (EPI) και η δυσανεξία στη λακτόζη κα.

Επί του παρόντος, τα ένζυμα που προέρχονται από ζώα αντιπροσωπεύουν το πιο διαδεδομένο πρότυπο φροντίδας, ωστόσο η αυξανόμενη μελέτη ενζύμων φυτικής προέλευσης και μικροβίων προσφέρει μεγαλύτερα οφέλη στην πρόοδο της θεραπείας με πεπτικά ένζυμα.

Μάλιστα, ο συνδυασμός διαφορετικών ενζύμων μπορεί να αποτελέσει μια ενδιαφέρουσα θεραπευτική επιλογή στο μέλλον.

Γενικά, απαιτείται περισσότερη έρευνα για να μελετηθεί πόσο ασφαλή είναι και πόσο καλά λειτουργούν. Αυτή στιγμή, τα περισσότερα προϊόντα πεπτικών ενζύμων είναι ζωϊκής προέλευσης, όμως οι ερευνητές προβλέπουν ότι τα φυτικά προϊόντα και τα προϊόντα με βάση τα βακτήρια θα μπορούσαν να είναι πιο κοινά στο μέλλον.

Ακολούθησε το fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Έφη Καδόγλου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Bibliography

Cleveland Clinic. (2021, April 26). Digestive Enzymes 101: Why They’re Important.

Cunha, J. (n.d.). RX List. Digestive Enzymes.

Ianiro, G., Giorgio, V., Gasbarrini, A., & Cammarota, G. (2016, February). Current Drug Metabolism. Digestive Enzyme Supplementation in Gastrointestinal Diseases. doi:10.2174/138920021702160114150137

Michael , A. (2017, January 11). Clinical Education. Digestive Enzymes.

Ratini Melinda, D. M. (2019, November 07). WebMD Medical. What Are Digestive Enzymes?