Έξω Επικονδυλίτιδα: Συμπτώματα και αποκατάσταση

H επικονδυλίτιδα ή επικονδυλαλγία είναι μια συνήθης πάθηση της έσω είτε της έξω επιφάνειας του αγκώνα που χαρακτηρίζεται από πόνο και μειωμένη λειτουργικότητα.

Αν και ο συνήθης όρος είναι «επικονδυλίτιδα» ο όρος επικονδυλαλγία (εμφάνιση πόνου στον επικόνδυλο του αγκώνα) ή πλάγια έξω τενοντοπάθεια αγκώνος φαίνεται να επικρατεί. Ο όρος «επικονδυλίτιδα» ίσως αρμόζει καλύτερα κατά τα αρχικά στάδια της πάθησης όπου συνυπάρχει φλεγμονώδης διαδικασία.

Η πλάγια έξω τενοντοπάθεια αγκώνος (lateral epicondylalgia/lateral elbow tendinopathy) γνωστή και ως «Tennis elbow» είναι μια πάθηση που αφορά τις δομές και τους ιστούς  περι της εξωτερικής επιφάνειας του αγκώνος και κυρίως τους τένοντες που προσφύονται στον έξω επικόνδυλο του βραχιονίου οστού ενώ αποτελεί την πιο συχνή πάθηση λόγω υπέρχρησης στην άρθρωση του αγκώνα.

Αξίζει να σημειωθεί πως μόνο το 5% των πασχόντων είναι πραγματικά προκαλούμενος από τέννις, ενω συχνά παρουσιάζεται σε άτομα που έχουν επαναλαμβανόμενες μονόπλευρες δραστηριότητες των άνω άκρων όπως ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, κηπουροί κλπ.

Από τον έξω επικόνδυλο εκφύονται οι εκτείνοντες μυς του πήχεως με το βραχύ κερκιδικό εκτείνων του καρπού να ενοχοποιείται τις περισσότερες φορές έναντι των άλλων μυών.

Υπέρχρηση ή/και απότομη αλλαγή της δραστηριότητας των μυών στην περιοχή φαίνεται να ευθύνεται συχνά για την εμφάνιση συμπτωματολογίας, παρόλα αυτά μια τενοντοπάθεια δεν είναι πάντα απαραίτητα αποτέλεσμα υπέρχρησης.

Ποια είναι τα συμπτώματα της πλάγιας εξω τενοντοπάθειας (έξω επικονδυλίτιδας);

Τα συνηθέστερα συμπτώματα εμφανίζονται στα εξής σημεία και κινήσεις:

• Κατά την ψηλάφηση της εξωτερικής επιφάνειας του αγκώνα στον έξω επικόνδυλο
• Πόνος και αδυναμία κατά την έκταση του καρπού,
• Πόνος και αδυναμία κατά το σφίξιμο του γροθιάς
• Πόνος κατά την έκταση του μεσαίου δακτύλου όπως και
• κατα την διάταση των μυών που εκφύονται από τον έξω επικόνδυλο

Η κλινική εικόνα από άτομο σε άτομο μπορεί να ποικίλλει ενώ  συνήθως συνυπάρχει ιστορικό απότομης αύξησης  φορτίου ή ιστορικό χρόνιας υπερφόρτισης του τενόντιου ιστού ή με δραστηριότητες υψηλής ενεργοποίησης των εκεινόντων μυών του αγκώνος.

Η επικονδυλαλγία συσχετίζεται με φλεγμονώδη δραστηριότητα κύριως στα αρχικά στάδια, ενώ ιστολογικά σε χρόνιες καταστάσεις μπορεί να να υπάρχει αποδιοργάνωση του κολλαγόνου, αύξηση ποσοστού σε πρωτεινογλυκάνες, τοπική νέκρωση και εμφάνιση νεοαγγείωσης στον τενόντιο ιστό.

Ο διαγνωστικός υπέρηχος μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο διαγνωστικό εργαλείο για την διεύρηνηση του πόνου στον έξω επικόνδυλο και μπορεί να αναδείξει τον βαθμό της τενόντιας βλάβης.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ : Αντιμετώπιση της ασβεστοποιού τενοντοπάθειας ώμου

Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης

Μια συστηματική ανασκόπηση του 2009 ανέδειξε ως παράγοντες κινδύνου εμφάνισης επικονδυλίτιδας τους εξής 3:

• Χειρισμός εργαλείων >1 κιλού
• Xειρισμός φορτίων >20 κιλών τουλάχιστον 10 φορές την ημέρα
• Επαναλαμβανόμενες κινήσεις του αγκώνα για περισσότερο από 2 ώρες την ημέρα.

Σε επιπλέον  παράγοντες κινδύνου εμφάνισης επικονδυλαλγίας ήταν η υπέρχρηση, τα λάθη στην προπόνηση, τα προβλήματα ελαστικότητας, η αυξημένη ηλικία, η έλλειψη μυϊκής δύναμης όπως και ψυχολογικοί παράγοντες.

Έξω Επικονδυλίτιδα και Φυσικοθεραπεία: Ποιά η συμβολή της φυσικοθεραπείας στην πλάγια έξω τενοντοπάθεια αγκώνος;

Η φυσικοθεραπεία έχει ως στόχο αρχικά την αξιολόγηση και την διαφοροδιάγνωση από άλλες αιτίες πρόκλησης πόνου στην έξω επιφάνεια του αγκώνος.

Πηγές πονού στην εξωτερική επιφάνεια του βραχίονα μπορεί να μην είναι απαραίτητα  λόγω τενοντοπάθειας αλλά και ως αποτέλεσμα αυχενικής ριζοπάθειας, οστεοαρθρίτιδας αγκώνα, συνδρόμου κερκιδικού σωλήνα κλπ.

Έπειτα της λήψης λεπτομερούς ιστορικού και της κατάλληλης φυσικής εξέτασης, ο φυσικοθεραπευτής χρησιμοποιεί τα εξής για την επίτευξη του μέγιστου δυνατού λειτουργικού αποτελέσματος:

• Ηλεκτροθεραπεία/TENS
• Παγοθεραπεία/Θερμοθεραπεία
• Κρουστικός υπέρηχος (ESWT)
• Λειτουργική Μάλαξη/ Τεχνικές μυοπεριτονιακής απελευθέρωσης
• Εφαρμογές Taping/ Kinesiotaping
• TECAR
• Τεχνικές Manual Therapy (MWMs, Radial Glide κλπ.)
• Ενημέρωση/Συμβουλές/ Εργονομικές παρεμβάσεις
• Blood Flow Restriction Training
• Προοδευτικές ασκήσεις ενδυνάμωσης του εκτατικού μηχανισμού του πήχεως

Η συντηρητική αντιμετώπιση με φυσικοθεραπεία έχει απόλυτη ένδειξη στην πλάγια έξω τενοντοπάθεια και στα πρωταρχικά στάδια έχει ως σκοπό την αναλγησία και την διαχείρηση της φλεγμόνωδους δραστηριότητας.

Σε οξείες κατάστασεις αντιφλεγμονώδης φαρμακευτική αγωγή προτείνεται. Η προοδευτική φόρτιση του μυοτενόντιου συνόλου ενδείκνυται με την πάροδο του χρόνου.

Μάλιστα, πρόσφατα δεδομένα συστηματικών ανασκοπήσεων έχουν αναδείξει τις ενεργητικές παρεμβάσεις (προγράμματα θεραπευτικής άσκησης) ως αποτελεσματικότερες για την επίτευξη μέγιστης  λειτουργικής αποκατάστασης σε σχέση με τις παθητικές θεραπείες (πχ παγοθεραπεία/ηλεκτροθεραπεία κλπ).

Τί είναι αποτελεσματικότερο για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της επικονδυλίτιδας; Το ζεστό ή το κρύο;

Η εφαρμογή ενός φυσικού μέσου θερμοθεραπείας ή παγοθεραπείας στην πλάγια έξω τενοντοπάθεια αγκώνα δεν θα θεραπεύσει αυτή καθεαυτή την κατάσταση.

Παρ’ όλα αυτά μπορεί να προσφέρει ανακούφιση σε κάποιες περιπτώσεις μέσω ερεθισμού μηχανοϋποδοχέων στην περιοχή της ευαισθησίας.

Η επιλογή θερμού ή ψυχρού επιθέματος έχει να κάνει περισσότερο με την υποκειμενική αίσθηση της ανακούφισής του πάσχοντος χωρίς να υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο πρωτόκολλο.

Ωστόσο, η τάση γενικότερα είναι η εφαρμογή παγοθεραπείας στα πρώτα στάδια (οξύ στάδιο) και η εφαρμογή θερμοθεραπείας στα μετέπειτα στάδια χωρίς όμως να υπάρχει κάποια ερευνητική τεκμηρίωση για την αποτελεσματικότητα τους στην συγκεκριμένη πάθηση.

Φυσικοθεραπεία στην έξω Επικονδυλίτιδα: Συνταγογράφηση κατάλληλων ασκήσεων

Η συνταγογράφηση άσκησης στην πλάγια έξω τενοντοπάθεια είναι προσαρμοσμένη στο στάδιο της πάθησης (οξύ,υποξύ, χρόνιο), στην φύση του προβλήματος όπως και στο άτομο το οποίο αναφέρεται (νέος-ηλικιωμένος, αθλητής κλπ).

Συνεπώς η θεραπευτική άσκηση συνταγογραφείται με προσοχή αποκλειστικά από τον Φυσικοθεραπευτή και οφείλει να είναι στοχευμένη και προοδευτική.

Το πλάνο πρέπει να είναι εξατομικευμένο και συνεπώς δεν ακολουθείται η τακτική «one size fits all».
Μερικά αδρά προτεινόμενα παραδείγματα ασκήσεων αναφέρονται παρακάτω:

1. Σφίξιμο γροθιάς από θέση κάμψης και υπτιασμού
2. Έκταση καρπού από θέση κάμψης και υπτιασμού
3. Σφίξιμο γροθιάς από θέση έκτασης και υπτιασμού
4. Έκταση καρπού από θέση έκτασης και υπτιασμού
5. Σφίξιμο γροθιάς από θέση έκτασης και πρηνισμού
6. Έκταση καρπού από θέση έκτασης και πρηνισμού

Η συχνότητα, η διάρκεια, το είδος και η ένταση της συνταγογραφούμενης άσκησης θα πρέπει να είναι συγκεκριμένα και θα πρέπει να γίνονται προσαρμογές των παραμέτρων αυτών ανάλογα με τυχόν αντιδράσεις του τένοντιου ιστού όπως και με την πάροδο του χρόνου.

Τυχόν ελλείματα και αντισταθμίσεις στις μυικές ομάδες των περιφερικών αρθρώσεων χρειάζεται επιπλέον να εντοπιστούν.

Στα τελικά στάδια της αποκατάστασης, θα πρέπει να συμπεριληφθούν ασκήσεις που αυξάνουν την ικανότητα του τένοντα για απορρόφηση και αποδέσμευση ενέργειας όπως και ασκήσεις ή δραστηριότητες που προσομοιάζουν όσον το δυνατόν περισσότερο τις κινήσεις της καθημερινότητας είτε του αθλήματος αν πρόκειται για αθλητές.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ : Τι είναι η Θλάση γαστροκνημίου (γάμπας) και ποια η αποκατάσταση της

Έσω επικονδυλίτιδα

Η έσω επικονδυλίτιδα αγκώνα γνωστή και ως «Golfer’s elbow» ή και ως «παρατροχιλίτιδα», αφορά την συμπτωματολογία που αναπτύσσεται στις τενόντιες δομές στην εσωτερική πλευρά του αγκώνα.

Λόγω της διαφορετικότητας της στην αποκατάσταση από την έξω επικονδυλίτιδα θα αναπτυχτεί ξεχωριστά σε επομένα άρθρα μας ο ρόλος της φυσικοθεραπείας σε αυτήν την μυοσκελετική πάθηση.

Ακολούθησε το fmh.gr στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Μιχαηλίδης Αυγερινός-Ρωμανός – Φυσικοθεραπευτής

Βιβλιογραφία:

• https://www.physio-pedia.com/Lateral_Epicondylitis
• Van Rijn RM, Huisstede BM, Koes BW, Burdorf A. Associations between work-related factors and specific disorders at the elbow: a systematic literature review. Rheumatology (Oxford). May 2009;48(5):528-36.
• Karanasios S, Korakakis V, Whiteley R, Vasilogeorgis I, Woodbridge S, Gioftsos G. Exercise interventions in lateral elbow tendinopathy have better outcomes than passive interventions, but the effects are small: a systematic review and meta-analysis of 2123 subjects in 30 trials. Br J Sports Med. 2020 Nov 4:bjsports-2020-102525. doi: 10.1136/bjsports-2020-102525. Epub ahead of print. PMID: 33148599.
• Baker CL, Plancher KD. Operative treatment of elbow injuries. New York: Springer, 2002
• Brukner P. Brukner & Khan’s clinical sports medicine. North Ryde: McGraw-Hill; 2012