Υπεργλυκαιμία: Πότε ανεβαίνει το ζάχαρο και ποιες τροφές το ρίχνουν

Τι ρίχνει άμεσα το ζάχαρο; Μάθε σχετικά με την υπεργλυκαιμία πως καταλαβαίνουμε ότι έχουμε ανεβασμένο ζάχαρο και ποιες τροφές το ρίχνουν.

Το σάκχαρο στο αίμα ανεβαίνει φυσιολογικά μετά την λήψη τροφής σε όλους τους ανθρώπους. Στην συνέχεια εκκρίνεται ινσουλίνη από τα β κύτταρα του παγκρέατος ώστε να επανέλθουν οι φυσιολογικές τιμές του σακχάρου το αίμα.

Γράφει η Στέλλα Μορφογιάννη, Διαιτολόγος, Λάρισα

Τι είναι η υπεργλυκαιμία;

Η υπεργλυκαιμία είναι μία κατάσταση που μπορεί να βλάψει τα  αγγεία που παρέχουν αίμα σε ζωτικά όργανα και να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού επεισοδίου, νεφρικής νόσου, προβλημάτων όρασης όπως και νευρικών προβλημάτων.

Οι υδατάνθρακες είναι το κύριο μακροθρεπτικό συστατικό  που προκαλεί την αύξηση του σακχάρου στο αίμα. Οι υδατάνθρακες διασπώνται σε απλά σάκχαρα στον οργανισμό τα οποία εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος.

Καθώς τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα αυξάνονται, το πάγκρεας απελευθερώνει μια ορμόνη που ονομάζεται ινσουλίνη η οποία ωθεί τα κύτταρα να απορροφούν ζάχαρη από το αίμα και τελικά να επαναφέρουν το επίπεδο του σακχάρου σε φυσιολογικές τιμές μετά το γεύμα.

Η κατάσταση όπου δεν εκκρίνεται ινσουλίνη ή είναι ανεπαρκής η έκκρισή της από το πάγκρεας ονομάζεται σακχαρώδης διαβήτης.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια ομάδα ασθενειών που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί το σάκχαρο στο αίμα (επίπεδο γλυκόζης). Η γλυκόζη είναι μια σημαντική πηγή ενέργειας για τα κύτταρα, τους μύες και τους ιστούς. Είναι επίσης η κύρια πηγή καυσίμου του εγκεφάλου.

Η κύρια αιτία του διαβήτη ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο. Αλλά ανεξάρτητα από τον τύπο διαβήτη οδηγεί σε περίσσεια σακχάρου στο αίμα.

Οι χρόνιες παθήσεις διαβήτη περιλαμβάνουν διαβήτη τύπου 1 και διαβήτη τύπου 2. Αναστρέψιμες καταστάσεις διαβήτη είναι ο προδιαβήτης και ο διαβήτης κύησης. [1]

Άλλες περιπτώσεις όπου μπορεί να αυξήσουν την τιμή του σακχάρου στο αίμα είναι:

• Σε σωματικό ή συναισθηματικό στρες απελευθερώνονται ορμόνες (κορτιζόλη, αδρεναλίνη) που αυξάνουν το σάκχαρο στο αίμα
• Το ηλιακό έγκαυμα
• Ο πόνος προκαλεί άγχος και το άγχος αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα
• Τεχνητά γλυκαντικά, ορισμένα μπορεί να αυξήσουν το σάκχαρο στο αίμα.
• Καφές ακόμη και χωρίς γλυκαντικά. Το σάκχαρο στο αίμα ορισμένων ανθρώπων είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στην καφεΐνη
• Η απώλεια ύπνου. Έστω και για μία νύχτα με λίγη ώρα ύπνου μπορεί να επηρεάσει την ινσουλίνη
• Η παράλειψη του πρωινού γεύματος μπορεί να αυξήσει το σάκχαρο στο αίμα μετά το μεσημεριανό γεύμα και το δείπνο
• Φαινόμενο αυγής παρατηρείται μια αύξηση των ορμονών νωρίς το πρωί σε όλους τους ανθρώπους είτε έχουν διαβήτη είτε όχι. Στα άτομα με διαβήτη  το σάκχαρο στο αίμα μπορεί να αυξηθεί.
• Αφυδάτωση. Όσο λιγότερο νερό υπάρχει στο σώμα σημαίνει ότι και περισσότερο σάκχαρο στο αίμα
• Σπρέι μύτης. Κάποιες χημικές ουσίες που ενεργοποιούν την παραγωγή γλυκόζης
• Ουλίτιδα. Είναι μια επιπλοκή του διαβήτη αλλά και αύξησης του σακχάρου στο αίμα. [2]

Οι φυσιολογικές τιμές του σακχάρου νηστείας στο αίμα είναι:

• Από 90 έως 130 mg/dL (5,0 έως 7,2 mmol/L) για ενήλικες.
• Από 90 έως 130 mg/dL (5,0 έως 7,2 mmol/L) για παιδιά, ηλικίας 13 έως 19 ετών.
• Από 90 έως 180 mg/dL (5,0 έως 10,0 mmol/L) για παιδιά, ηλικίας 6 έως 12 ετών.
• Από 100 έως 180 mg/dL (5,5 έως 10,0 mmol/L) για παιδιά κάτω των 6 ετών.

Πως θα καταλάβω αν έχω υψηλό σάκχαρο στο αίμα;

Τα συνήθη συμπτώματα στο ανεβασμένο ζάχαρο είναι τα εξής:

• Συχνουρία
• Αυξημένη δίψα
• Κούραση
• Θολή όραση
• Αυξημένη πείνα
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Αργή επούλωση σε πληγές
• Μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα στα χέρια ή τα πόδια.

Υπάρχουν τροφές που βοηθούν στην μείωση των τιμών του σακχάρου;

Υπάρχουν πολλές μελέτες για τροφές που βοηθούν τόσο στην πρόληψη του σακχαρώδη διαβήτη όσο και για τις ιδιότητές τους να μειώνουν την τιμή του ζαχάρου στο αίμα και τα συμπτώματα όταν είναι υψηλό.

Κανέλα

Η χρήση κανέλας μπορεί να θεωρηθεί συμπληρωματική θεραπεία, δεν πρέπει να θεωρείται ως εναλλακτική λύση στα καθιερωμένα φάρμακα μείωσης της γλυκόζης.

Ενώ η ακριβής δόση δεν είναι σαφής, μπορεί κανείς να συστήσει τη χρήση έως και ενός κουταλάκι του γλυκού σκόνη κανέλας ως συμπλήρωμα στη θεραπεία. [3]

Ξύδι

Η ημερήσια πρόσληψη ξιδιού σε ποσότητες 10-30 mL (2-6 κουταλιές της σούπας) φαίνεται να βελτιώνουν την γλυκαιμική απόκριση σε γεύματα πλούσια σε υδατάνθρακες. Ωστόσο, υπάρχει μια έλλειψη μελετών που διερευνούν χρόνιες επιδράσεις της πρόσληψης ξιδιού.[4]

Κεφίρ

Η χορήγηση κεφίρ από κατσικίσιο γάλα κι εκχύλισμα μαύρου ρυζιού έδειξε παρόμοια επίδραση με εκείνη της γλιβενκλαμίδη η οποία η γλιβενκλαμίδη μειώνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα διεγείροντας την απελευθέρωση ινσουλίνης.  [5]

Γιαούρτι

Υπάρχουν δύο πιθανοί μηχανισμοί που βοηθούν στην μείωση του ζαχάρου από την κατανάλωση γαλακτοκομικών.

Ο ένας είναι οι προβιοτικές επιδράσεις του γιαουρτιού λόγω της ζύμωσης (προκαλώντας κορεσμό κι επιδρώντας στη λιπογένεση και την εναπόθεση λίπους) και δεύτερος είναι η άμεση επίδραση στην ευαισθησία στην ινσουλίνη ή στην έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας.

Πειραματικά και κλινικά στοιχεία υποστηρίζουν ότι η διαμόρφωση του εντερικού μικροβιόκοσμου μέσω προβιοτικών μικροοργανισμών θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική στην πρόληψη του σακχαρώδους διαβήτη κύησης. [6,7]

Κουρκουμάς

Το φυτό χρησιμοποιείται για την παρασκευή τροφίμων ως μπαχαρικό, έχει αναγνωριστεί από την επιστημονική κοινότητα και χρησιμοποιείται ως φυσικό θεραπευτικό φάρμακο για διάφορες παθολογικές καταστάσεις από την αρχαιότητα ακόμη. Παρουσιάζει αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.

Τα κουρκουμινοειδή του κουρκουμά βελτιώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη, μειώνουν τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης και μειώνουν τα επίπεδα της λεπτίνης.

Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι αυτές οι ενώσεις μπορούν να επηρεάσουν την ομοιόσταση της γλυκόζης και τις διαβητικές επιπλοκές, καθώς και τον αγγειακό κίνδυνο των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.[8]

Φασόλια, φακές

Τα φασόλια και οι φακές είναι τροφές που έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη ο οποίος συμβάλει στην διαχείριση του διαβήτη αλλά επίσης είναι καλές πηγές μαγνησίου.

Το μαγνήσιο είναι ένας συμπαράγοντας που απαιτείται για την κίνηση της γλυκόζης στο κύτταρο και για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων κι εμπλέκεται στην κυτταρική δραστηριότητα της ινσουλίνης. [9]

Μπρόκολο

Ένα φλυτζάνι μπρόκολο παρέχει περίπου το 50% της ημερήσιας ανάγκης σε χρώμιο. Από την ανακάλυψη του χρωμίου το 1955 έχει βρεθεί ότι βελτιώνει αποτελεσματικά την ανοχή στη γλυκόζη μειώνοντας την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Μια μελέτη με έδρα την Κίνα έδειξε ότι συμπλήρωμα χρωμίου βελτίωσε τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, της ινσουλίνης, της χοληστερόλης και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 με δοσοεξαρτώμενο τρόπο. [10]

Κεράσια και μύρτιλα

Τα κόκκινα φρούτα όπως τα μούρα αποτελούν σημαντικό συστατικό μιας υγιεινής διατροφής λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε φαινολικά οξέα και φλαβονοειδή, τις ανθοκυανίνες.

Τα μύρτιλα και τα κεράσια θεωρούνται ένα από τα πέντε υγιεινά τρόφιμα επειδή είναι πλούσια σε φαινολικές ενώσεις, ανθοκυανίνες κι άλλα θρεπτικά συστατικά. Προσφέρουν προστασία από μεταβολικές διαταραχές λόγω των αντιοξειδωτικών, αντιφλεγμονωδών κι αντιδιαβητικών ιδιοτήτων τους.

Τα φλαβονοειδή βοηθούν στη διατήρηση και την λειτουργία των β κυττάρων του παγκρέατος, συμβάλουν στην αναστολή των ενζύμων που εμπλέκονται στο μεταβολισμό των υδατανθράκων. Τα β κύτταρα του παγκρέατος είναι υπεύθυνα για την παραγωγή και την απελευθέρωση ινσουλίνης που μειώνει τη συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα.

Η αύξηση του οξειδωτικού στρες μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη αυτών των κυττάρων οδηγώντας σε εξασθένηση των λειτουργιών τους.

Η υπεργλυκαιμία, η δυσλιπιδαιμία, η φλεγμονή και η αυτοανοσία είναι παράγοντες που ευθύνονται για τη δυσλειτουργία των β κυττάρων και την χαμηλότερη απόκριση στην ινσουλίνη. [11]

Πώς μπορώ να μειώσω το επίπεδα του σακχάρου;

• Με ισορροπημένη διατροφή (στα πλαίσια της μεσογειακής διατροφής)
• Με άσκηση
• Με καλή ενυδάτωση
• Με λιγότερο στρες
• Με παρακολούθηση κι έλεγχο των τιμών

Αν πάσχετε από σακχαρώδη διαβήτη ακολουθήστε τις οδηγίες του θεράποντα γιατρού και του διαιτολόγου σας.

Ακολούθησε την fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook, στο Υoutube, στο TikTok και στο Instagram

Στέλλα Μορφογιάννη, Διαιτολόγος, Λάρισα

Ακολούθησε την Στέλλα στο Facebook και στο Instagram

Πηγές

1. Diabetes – Symptoms and causes – Mayo Clinic
2. 10 Surprising Things That Can Spike Your Blood Sugar | CDC
3. Sharma S, Mandal A, Kant R, Jachak S, Jagzape M. Is Cinnamon Efficacious for Glycaemic Control in Type-2 Diabetes Mellitus?. J Pak Med Assoc. 2020;70(11):2065-2069.
4. Santos HO, de Moraes WMAM, da Silva GAR, Prestes J, Schoenfeld BJ. Vinegar (acetic acid) intake on glucose metabolism: A narrative review. Clin Nutr ESPEN. 2019;32:1-7. doi:10.1016/j.clnesp.2019.05.008
5. Nurliyani; Sadewa, A.H.; Sunarti. Kefir properties prepared with goat milk and black rice (Oryza sativa L.) extract and its influence on the improvement of pancreatic β-cells in diabetic rats. Emirates J. Food Agric.2015, 27, 727–735.
6. Homayouni A, Bagheri N, Mohammad-Alizadeh-Charandabi S, et al. Prevention of Gestational Diabetes Mellitus (GDM) and Probiotics: Mechanism of Action: A Review. Curr Diabetes Rev. 2020;16(6):538-545. doi:10.2174/1573399815666190712193828
7. Jordi Salas-Salvadó, Marta Guasch-Ferré, Andrés Díaz-López, Nancy Babio, Yogurt and Diabetes: Overview of Recent Observational Studies, The Journal of Nutrition, Volume 147, Issue 7, July 2017, Pages 1452S–1461S, https://doi.org/10.3945/jn.117.248229
8. Marton LT, Pescinini-E-Salzedas LM, Camargo MEC, et al. The Effects of Curcumin on Diabetes Mellitus: A Systematic Review. Front Endocrinol (Lausanne). 2021;12:669448. Published 2021 May 3. doi:10.3389/fendo.2021.669448
9. Dubey P, Thakur V, Chattopadhyay M. Role of Minerals and Trace Elements in Diabetes and Insulin Resistance. Nutrients. 2020;12(6):1864. Published 2020 Jun 23. doi:10.3390/nu12061864]
10. Dubey P, Thakur V, Chattopadhyay M. Role of Minerals and Trace Elements in Diabetes and Insulin Resistance. Nutrients. 2020;12(6):1864. Published 2020 Jun 23.
11. Gonçalves AC, Nunes AR, Flores-Félix JD, Alves G, Silva LR. Cherries and Blueberries-Based Beverages: Functional Foods with Antidiabetic and Immune Booster Properties. Molecules. 2022;27(10):3294. Published 2022 May 20. doi:10.3390/molecules27103294